Brede aanpak overgewicht effectief?

Onderzoek naar effectiviteit wijkinterventies staat nog in de kinderschoenen

Er is wereldwijd een grote interesse voor systematische en brede aanpak van overgewicht waarbij mensen in een bepaalde stad(swijjk) beïnvloed worden om verandering te brengen in leefstijlfactoren die tot overgewicht en obesitas leiden.
Uit onderzoek naar de effectiviteit van systematische interventies van overgewicht wordt duidelijk dat dit wel een veelbelovende benadering is, maar het is nu nog moeilijk om te bepalen welke (combinaties van) onderdelen van deze interventies er voor zorgen dat een systematische interventie effectief is. Dat is mogelijk het gevolg omdat gedetailleerde beschrijvingen van sommige interventies ontbreken, de effecten zijn niet volledig duidelijk beschreven en er zijn onvoldoende gegevens voorhanden van proces- en effectevaluaties of omdat deze niet zijn uitgevoerd.

Brede aanpak is meer dan bewegen en gezonde voeding

Bij de aanpak van overgewicht wordt er vaker ingezet met wijkgerichte benaderingen. Zo’n wijkgericht programma bestaat dan uit verschillende onderdelen, zoals een bewegingsaanbod, voedingsvoorlichtingsprogramma’s gericht op allerlei leeftijdsgroepen, etc en eventueel slaapgewoonte en stressbeheersing. Voedingsvoorlichting kan dan bestaan uit workshops, etiketten lezen in de buursupermarkten of kookworkshops en lesprogramma’s voor kinderen op het basis- en middelbaar onderwijs, waarbij dan ook de ouders van de scholieren kunnen worden betrokken.
Voor het bewegingsprogramma kan dan gedacht worden aan medewerking van de plaatselijke sportverenigingen en in Nederland kun je daar de buurtsportcoach ook betrekken. Het kan echter ook georganiseerd worden vanuit een gezondheidscentrum waarbij gezondheidsprofessionals met mensen gaan wandelen om ze in beweging te krijgen. Kortom er zijn heel veel mogelijkheden die in zo’n systematische aanpak op plaatselijk of wijkniveau kunnen worden ingezet.
Op landelijk niveau kun je dan bijvoorbeeld denken aan het promoten van gezonde voeding, door acties zoals “De gezonde schoolkantine” en “De gezonde Sportkantine” en bijvoorbeeld door preventieactiviteiten te organiseren in grote bedrijven.

Hoe is het onderzoek uitgevoerd?

In eerste instantie werden bijna 9800 artikelen bekeken waarvan er uiteindelijk resultaten uit 65 studies zijn meegenomen. De onderzoeken die niet geïncludeerd werden zijn terzijde gelegd omdat er geen fulltekst-versie van het artikel was te verkrijgen, of de systematische benadering voldeed niet aan de eisen voor een systematische benadering, een heldere opzet met voldoende verschillende professionals die betrokken waren bij de uitvoering, er was geen analyse uitgevoerd op uitkomstmaten op basis van gezondheidsparameters, of er is geen proces en een effectevaluatie uitgevoerd, of de systematische interventies hadden betrekking op een heel ander (gezondheids)onderwerp of omdat het artikel in een taal was geschreven die de onderzoekers niet beheersen.
In de 65 artikelen die uiteindelijk zijn meegenomen is getracht om een antwoord te geven op vragen zoals:
1. Wat wordt er allemaal gedaan op het gebied van volksgezondheid voor de aanpak van overgewicht en obesitas;
2. Welke onderdelen van een interventie zijn wel- en welke zijn juist niet effectief zijn voor de aanpak van overgewicht en obesitas en voor andere gezondheidsproblemen bij een interventie in een stad(sdeel);
3. Wat zijn gunstige en ongunstige factoren voor het implementeren en uitvoeren van een interventie om overgewicht aan te pakken op lokaal niveau;
4. Hoe sterk is het bewijs voor kosteneffectiviteit van systematische interventies op de aanpak van overgewicht en obesitas en andere gezondheidsproblemen.

Wat kunnen de professional en de consument met deze kennis?

Voor de professionals geldt dat de programma’s voor een interventie eenduidiger en gedetailleerder zouden moeten worden beschreven en er dienen wel proces- en effectevaluaties te worden uitgevoerd.
Voor de consument betekenen deze onderzoeken nog niet zoveel, maar voor hen is het verstandig om mee te doen met interventies als ze tot een doelgroep behoren, zodat ze toch nieuwe kennis en vaardigheden kunnen opdoen. Dat systematische interventies effectief kunnen zijn werd al eens eerder bekrachtigd, maar dan is het wel nodig dat de interventie langere tijd wordt uitgevoerd en en alle professionals goed samenwerken.