Brood, ouder dan gedacht

Het oudste broodrecept gevonden

Een team van Britse en Deense archeologen heeft resten van een platte broodsoort gevonden in het Noorden van Jordanië. Volgens deze archeologen is dit brood is bij benadering 14.000 jaar oud. Deze vondst is het oudste bewijs dat mensen al brood aten tijdens hun bestaan als jager-verzamelaar. Daarmee wordt het verhaal dat mensen pas granen gingen eten toen ze gestart zijn met landbouw en veeteelt (ruim 10.000 jaar geleden) opnieuw ontkracht. Dat gebeurde namelijk ook al in deze volgende onderzoeken: een, twee, drie.
Volgens de archeologen van de universiteit van Cambridge en Kopenhagen gaat het om een platbrood dat mogelijk gebruikt werd als een soort wrap om geroosterd vlees in te wikkelen.

Ook Ötzi at granen

Tegelijkertijd werd ook door de onderzoeksgroep van Maixner bekend gemaakt dat er resten van graanproducten in de maaginhoud van Ötzi, de mummie die in september 1991 in de Italiaanse Ötztaler Alpen vlak bij de Italiaans-Oostenrijkse grens is gevonden. Ötzi is ongeveer 5300 jaar geleden omgekomen in de Oostenrijkse bergen. Er wordt vermoed dat Ötzi is overleden aan een slagaderlijke bloeding die veroorzaakt werd door een pijlschot in de rug. Uit een onderzoek dat kort geleden is gepubliceerd blijkt dat Ötzi tijdens zijn laatste maaltijd ook graanproducten heeft gegeten.

Ötzi had ook “welvaartsziekten”

Volgens de onderzoekers at Ötzi overwegend zowel dierlijk als plantaardig voedsel. Zijn laatste maaltijd(en) waren vetrijk. In de maag werden vooral rood vlees (van een edelhert) en zuivelproducten (geitenmelk en geitenkaas) gevonden. Daarnaast werden er resten gevonden van eenkoorn, een primitieve tarwesoort.
Bij nader onderzoek van het lichaam van Ötzi werd ook ontdekt dat hij een slecht gebit had, en hij had ook atherosclerose (aderverkalking). Dat zou erop kunnen wijzen dat hij toch niet zo gezond heeft geleefd. Zou de Paleovoeding dan toch minder gezond zijn dan er door veel Paleo-aanhangers wordt verondersteld?

Voedingswaarde van brood

In de Nederlandse voeding is brood een belangrijke leverancier van koolhydraten (suikers) die door het lichaam worden gebruikt voor brandstof voor het direct leveren van energie of voor het aanleggen van een reservebrandstofvoorraad (glycogeen) in de spieren. Meestal wordt het brood bereid van tarwe, maar tegenwoordig worden er ook ander graansoorten gebruikt voor de broodbereiding. Daarnaast levert brood ook vezels die voor een goede ontlasting en verlaging van het cholesterol zorgen en ze zijn ook geassocieerd met een lagere kans op darmkanker. Brood is in Nederland ook een bron van jodium, doordat er bij de bereiding ervan bakkerszout wordt gebruikt waar jodium aan toegevoegd is om een jodiumtekort te voorkomen. Verder levert brood ook een groot deel van de vitamine B₁ (thiamine). In de Richtlijnen Goede Voeding wordt dan ook geadviseerd om dagelijks ten minste 90 g volkoren graanproducten te gebruiken, oftewel ten minste 3 sneetjes volkorenbrood of een vervanging daarvan.

Is brood te vervangen?

Brood van tarwe kan natuurlijk vervangen worden door brood van andere graansoorten. Wie een aversie heeft tegen brood of andere redenen heeft om geen brood te eten kan natuurlijk andere soorten bronnen van koolhydraten en jodium en vitamine B₁(thiamine) binnen krijgen. Koolhydraten kunnen ook geleverd worden door peulvruchten, aardappelen, andere graanproducten dan tarwe, rijst, quinoa en fruit. Jodium kun je ook binnenkrijgen door vis, schaal- en schelpdieren te eten en vitamine B₁ (thiamine) kan ook door peulvruchten, rijst, quinoa en andere granen en aardappelen.

Graanvezels lastiger te vervangen

Voor het binnenkrijgen vezels wordt het dan wel lastig om hetzelfde type vezels binnen te krijgen, aangezien de vezels in de verschillende broodsoorten andere eigenschappen hebben dan de vezels uit peulvruchten, groenten en fruit. Graanvezels zijn namelijk niet af te breken door de mens, terwijl andersoortige vezels uit sommige groenten, fruit en peulvruchten wel gedeeltelijk in het darmkanaal afgebroken worden. De graanvezels zijn daarom belangrijk voor het bevorderen van een goede stoelgang. Het weglaten van graanvezels kan enigszins opgevangen worden door het gebruik van koolsoorten, wortelen en bonen en appels. Als je echt brood weg wil laten is het verstandig om goed te kijken of je dagmenu wel voldoende van de vezels levert die je ook in het brood vindt.

Dus:

Brood weglaten plaatst je wel voor een enorme puzzel om voldoende van alle voedingsstoffen, zoals koolhydraten, de juiste typen voedingsvezels, vitamines van het B-complex en jodium binnen te krijgen. Wanneer je echt overweegt om brood te vervangen of weg te laten is het handig om je voeding toch te laten analyseren en beoordelen om tekorten voor te zijn. Neem gerust contact op als je aan de volwaardigheid van je voeding twijfelt.