Cranberries tegen blaasontsteking?
Een van de bekendste kerstgerechten is de cranberrycompote. Cranberries hebben een fris-rinse smaak en ze kleuren heel mooi bij andere gerechten op de kerstafel. Waar komt dit kerstvruchtje oorspronkelijk vandaan? Van de cranberry wordt ook verteld dat ze tegen blaasontsteking helpt. Klopt dat? Hoe is dat voor de cranberry na verwerking in compote, sap of jam?
Waar komen cranberries vandaan?
De cranberry komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. We kennen de cranberry het beste onder de Engelse naam, maar dit vruchtje is ook bekend onder de Nederlandse naam “Veenbes” en het is afkomstig van de plant “Lepeltjesheide”. In Nederland is deze plant en vooral haar vruchtjes bekend op de Waddeneilanden. Het verhaal gaat dat er in 1845 een vat met cranberries aanspoelde op Terschelling. De jutter dacht dat hij een vat met dure wijn had gevonden en verborg deze in de duinen. Toen hij ontdekte dat het om besjes ging liet hij het vat daar achter waardoor de besjes zich uit konden zaaien en uitgroeien tot wellicht wel de bekendste attractie van Terschelling na Oerol.
Wat is de voedingswaarde van cranberries?
De onbewerkte cranberry of veenbes is qua voedingswaarde het beste te vergelijken met rode en moerbeibessen als er gekeken wordt naar de koolhydraten en het vitamine C-gehalte. Andere bessen zoals de blauwe-, bos-, zwarte- en kruisbessen bevatten meer koolhydraten per 100 g. Meestal worden de cranberries echter in “bewerkte vorm” gegeten, zoals sap, compote, jam of gedroogd. En dan wordt er toch vaak suiker aan toegevoegd om de zure smaak te verzachten.
Cranberries tegen blaasontsteking?
Er wordt ook wel geopperd dat cranberries een beschermend effect op de blaaswand hebben waardoor de kans op een blaasontsteking voor mensen die hier gevoelig voor zijn wordt verlaagd. De European Food and Safety Authority heeft deze gezondheidsclaim echter in 2011 afgewezen, omdat zij vindt dat deze gezondheidsclaim dan voor alle groepen van de bevolking zouden moeten gelden en niet alleen voor mensen die een verhoogde kans hebben op een blaasontsteking. Onderzoekers die in 2012 een systematic review voor de Cochrane Library hebben uitgevoerd kwamen tot dezelfde conclusie. Evenals in de beschouwing van de EFSA wordt ook hier opgemerkt dat er wel studies zijn waarin wel een beschermend effect van cranberries tegen blaasontsteking wordt gevonden, maar deze effecten zijn te klein om de harde conclusie te trekken dat cranberries in welke vorm dan ook een beschermend effect hebben om blaasontsteking te voorkomen
Doorgaans wordt een blaasontsteking behandeld met antibiotica waarbij het advies gegeven wordt om ook veel te drinken.
Vrouwen gevoeliger voor blaasontsteking
Veel vrouwen zullen het probleem van blaasontsteking ongetwijfeld herkennen. Deze pijnlijke ziekte komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De veroorzaker is meestal een van de Escherichia coli. Deze darmbacterie hecht zich aan de blaaswand en veroorzaakt daar een ontstekingsreactie. Vrouwen zijn hier vatbaarder voor omdat hun urinebuis dichter bij de anus licht dan bij mannen het geval is. Bovendien is de urinebuis bij vrouwen veel korter dan bij mannen waardoor bacteriën de blaas veel sneller bereiken. Klachten waaraan een blaasontsteking herkend kunnen worden zijn vaak moeten plassen, een branderig en pijnlijk gevoel bij het plassen, een zeurderige pijn in de onderbuik, troebele en vies-ruikende urine en soms bevat de urine ook bloed.
Cranberries wel of niet doen bij het kerstdiner?
Voor wie van cranberries houdt is het wel een aanrader om een cranberrygerecht als een bijgerechtje op het menu te zetten. Als je het cranberrygerecht zelf bereid heb je er ook optimaal zicht op hoeveel suiker er toegevoegd wordt. Je kunt eventueel ook wat kaneel toevoegen om de scherpte van de zure cranberrysmaak te verminderen. Dat levert gelijk het voordeel op dat er minder suiker toegevoegd hoeft te worden.
De smaak van cranberries komt heel goed tot zijn recht bij (wild) vlees, zoals haas of hert, maar met een vlees- of vissoort met een minder uitgesproken smaak zijn ze ook goed te combineren. Voor wie geen vlees eet maar een vegetarische vervanging geldt dat de smaak ook weer heel god tot zijn recht komt bij vleesvervangers met een zeer uitgesproken smaak, zoals kaasgerechten, maar ook hier geldt dat ze ook prima gecombineerd kunnen worden met andere vleesvervangers.
Recept voor Cranberrycompote (4 personen)
Ingrediënten: 450 g cranberries, ca 1 dl water. 100 g suiker, eventueel een mespunt kaneel.
Variatiemogelijkheid Eventueel ook toevoegen: 250 g moesappelen (bijvoorbeeld goudrenet), sap van 1 sinaasappel, mespunt kruidnagelpoeder, mespunt gemberpoeder)
Bereiding: Was de bessen. Doe ze vervolgens in de pan en zet ze op de warmtebron met het water en voeg eventueel ook gelijk de overige optionele ingrediënten (moesappel, sinaasappelsap, kruidnagel en gember) toe.
Breng het geheel aan de kook en laat het geheel doorkoken totdat de bessen openknappen (na ongeveer 10 minuten). Wie niet van grove stukjes in het eten houdt kan het gerecht dan nog fijn stampen of door een zeef wrijven.
Bron voor dit recept: Henderson HHF, Toors H. & Ebbelink-Bosch IJ. (2004) Het nieuwe kookboek. (35e druk). Utrecht/Antwerpen Kosmos
