Energydrinks: verbieden of niet?

Wat zijn energydrinks?

We kennen energydrinks met en zonder cafeïne. Energydrinks zonder cafeïne zijn sportdranken die extra koolhydraten bevatten. Deze dranken worden in de sport gebruikt als er veel behoefte is aan direct beschikbare energie in de vorm van koolhydraten en een lage behoefte aan vocht. Het suikergehalte van deze dranken is 1,5 tot 2 keer zo hoog als van gewone frisdranken.
Energydrinks met cafeïne bevatten meestal evenveel suiker als gewone frisdranken, maar er zijn ook energydrinks zonder suiker. De cafeïne in deze dranken is de energieleverancier en deze is bedoeld om de alerter te zijn. Naast de cafeïne die direct op het etiket gedeclareerd wordt kunnen deze dranken ook stoffen bevatten die ook cafeïne leveren, zoals guarana, kolanut en yerba mate. De extra cafeïne die door deze drie stoffen wordt geleverd wordt niet apart op het etiket gedeclareerd maar kan variëren, omdat het cafeïnegehalte in deze producten van nature al varieert. Dat is dus tricky voor de gebruiker.

Waarom alarm over energydrinks?

Energydrinks met cafeïne zouden tot rusteloosheid en hartkloppingen leiden. Ook zijn er andere ongewenste effecten gerapporteerd, zoals leverfunctiestoornissen en epileptische insulten na het drinken van grote hoeveelheden energydrinks met cafeïne.  De onderzoeksgroep van Marzell stelt dat gebruik van energydrinks in combinatie met alcohol geassocieerd was met een hogere alcoholinname, naarmate er meer van gedronken werd. Tran en zijn collega-onderzoekers  toonden aan dat gebruikers van cafeïne-houdende energydrinks overdag vaker last hadden van slaperigheid en ze klaagden vaker over slaapstoornissen. Ook bleek dat ze vaker last hadden van overgewicht, ze dronken vaker alcohol. Vaak gingen ze ook laat naar bed en hadden een korte nachtrust.
Het lijkt er echter op dat de klachten die in de onderzoeken aan energydrinks worden toegeschreven ook andere oorzaken kunnen hebben.

Overdaad schaadt

Uit alle onderzoeken blijkt dat de nadelige effecten optreden als er grote hoeveelheden van cafeïne-houdende dranken worden gebruikt, oftewel veel energydrink maakt vleugellam. In de onderzoeken die bij studenten werden gehouden valt op dat het alcoholgebruik een belangrijke rol speelt bij de effecten. Zo is het een logische conclusie in het onderzoek van Marzell dat meer inname van de combinatie energydrink met alcohol leidt tot een verhoogde alcoholinname, maar dat geldt ook als er meer alcoholische dranken zonder energydrink worden gedronken.
Jonge kinderen kunnen gemakkelijk teveel cafeïne in een korte tijd binnenkrijgen door het drinken van energydrink, maar dat kan ook door cola. Deze groep gebruikertjes dient zeker beschermd te worden tegen een hoge inname van cafeïne. Ouders dienen alerter (niet door energydrink) te zijn op het gedrag van hun kinderen. Ook zwangere vrouwen dienen voorzichtig te zijn met het gebruik, omdat teveel cafeïne schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind.

Vervettende gebitskiller

Er ontbreken echter twee belangrijke argumenten om terughoudend te zijn met het gebruik van energydrinks. Overmatig gebruik van suikerhoudende energydrinks met en zonder cafeïne kan leiden tot overgewicht.
Een tweede gevaar van het gebruik van suikerhoudende energydrinks met en zonder cafeïne leidt tot aantasting van het tandglazuur door de voedingszuren die aan deze dranken zijn toegevoegd. Dit geldt ook voor de light-varianten van de cafeïne-houdende energydrinks én voor light-frisdranken. Tanderosie treedt vooral op als de gebruiker extra van de smaak geniet door elke slok eerst lekker in de mond te spoelen voor het doorslikken. Tandglazuur dat verdwijnt is niet te vervangen en leidt tot pijn bij eten en drinken.

Verbod op energydrinks onverdedigbaar

Als het cafeïnegehalte aanleiding is om energydrinks met cafeïne te verbieden zouden cola en koffie ook verboden moeten worden. Deze dranken bevatten namelijk evenveel cafeïne als energydrinks met cafeïne. Als de hoeveelheid suiker in energydrinks met cafeïne de reden is voor een verbod zou de verkoop van energydrinks zonder cafeïne eerder verboden moeten worden, omdat deze drankjes 1,5 tot 2 keer zoveel suiker bevatten dan de cafeïne-houdende energydrinks. Kortom: een verbod op energydrinks met cafeïne is moeilijk te verdedigen, maar adviezen over maximale doses van energydrinks met en zonder cafeïne en wijze van gebruik zijn gewenst om het risico op nadelige effecten te verkleinen. Hierbij kunnen de bestaande richtlijnen van het Voedingscentrum prima als basis dienen met enkele aanvullingen.

Richtlijnen voor gebruik van dranken met cafeïne

1. Geef geen cafeïne-houdende dranken aan kinderen jonger dan 13 jaar.
2. Aan jongeren tussen 13 en 18 jaar en zwangere vrouwen wordt aangeraden om niet meer dan 1 consumptie cafeïne-houdende dranken per dag te gebruiken.
3. Gezonde volwassenen dienen niet meer dan 4 keer per dag 1 drank met cafeïne te gebruiken.

Richtlijnen voor het gebruik van energydrinks zonder cafeïne

1. Deze dranken dienen alleen gebruikt te worden als er een hoge energiebehoefte in de vorm van koolhydraten is en een lage vochtbehoefte, zoals wintersporten in extreme koude. Omdat dit niet vaak voorkomt is het raadzaam om het aantal verkooppunten voor deze dranken te beperken, bijvoorbeeld door deze dranken alleen in gespecialiseerde sportzaken aan te bieden.

Richtlijn voor het gebruik van alle frisdranken en energydrinks

1 Niet spoelen, maar direct doorslikken.
2. Neem niet meer dan een halve liter totaal van zure dranken, zoals vruchtensappen en light frisdranken en light energydrinks totaal per dag.