Eten, gezondheid en blessurepreventie

Vier belangrijke pijlers voor sportprestaties

Wie goed wil presteren in de sport moet daar heel veel voor doen, maar ook heel veel voor laten. Een goede prestatie in de sport is afhankelijk van heel veel verschillende factoren. De belangrijkste pijlers zijn: voeding, training, rust en motivatie. Een sporter moet zich goed voeden om een optimaal gewicht en lichaamssamenstelling te bereiken en er is voldoende training voor nodig om een zo optimaal mogelijke conditie van het spierkorset te bereiken. Maar rust is ook een belangrijke factor om spierherstel te bereiken na inspanningen en voldoende alert te zijn om op het juiste moment te versnellen of te vertragen. Om de andere drie pijlers goed te laten werken is motivatie een belangrijke factor. De vier pijlers kunnen niet zonder elkaar.

Motivatie en plezier

Om goed gemotiveerd te blijven is het nodig dat een sporter plezier houdt in de sport. Daarvoor is het nodig dat het sporten met positieve gevoelens geassocieerd blijft. Het sporten kan veel plezier geven aan de sporter zelf, en aan de toeschouwers. Juist door te laten zien dat sporten plezierig kan zijn kunnen sporters het publiek ook verleiden om zelf eens te gaan sporten.
Het maakt eigenlijk niet uit op welk niveau je sport om er plezier aan te kunnen beleven.
Op topniveau gaat het vaak om kleine details om jezelf te verbeteren en/of om mee te doen om een podiumplaats. Juist op dat niveau gaat het er dan om dat alles van de vier pijlers klopt: een goede (timing van de) voeding, de juiste trainingsintensiteit en de juiste trainingsopbouw, voldoende rust en vooral motivatie en plezier om de discipline om de vier pijlers in stand te houden.

Gewicht en lichaamssamenstelling

In de sport is een gezond gewicht en een gezonde lichaamssamenstelling een belangrijke voorwaarde voor succes. Een goed gewicht kan ervoor zorgen dat een sporter niet teveel “loze” massa moet verplaatsten, maar daarbij is lichaamssamenstelling nog veel belangrijker. Veel sporters hebben een hoge body mass index en dat is dan te verklaren doordat ze gespierd zijn. Spierweefsel is compact en vergelijkbaar zwaarder per volume-eenheid dan vetmassa. Om daarbij een aanwijzing te hebben wat ideaal is voor de verschillende sporten zijn er overzichten beschikbaar.

Gewicht een heikel punt

Juist als je wilt winnen kan het gebeuren dat je als sporter grenzen op gaat zoeken om toch aan het ideale gewicht en lichaamssamenstelling te voldoen. Een van de meest bekende voorbeelden uit de sport is het verhaal van Leontien van Moorsel en in september 2014 vertelde ook ex-judoka Jessica Gall over haar gevecht met voedsel tijdens haar sportieve carrière. Deze sporters legden zichzelf een voedingsregime op, maar de omgeving van de sporter kan ook druk uitoefenen om af te vallen of aan te komen. In de televisieserie Meer dan goud vertelde baanwielrenster Elis Ligtlee over de manier waarop haar trainer haar te kijk zette door op 30 december 2017 in een krant op te laten tekenen dat Ligtlee te zwaar zou zijn om succes te kunnen boeken, terwijl ze op 13 augustus 2016 in Rio op indrukwekkende wijze aantoonde dat ze met overmacht kan winnen op de Keirin. Dit bleek het begin van het einde van haar wielerloopbaan te zijn. Op 24 december 2018 was de rek eruit voor Ligtlee en ze beëindigde haar wielercarrière.

Boegbeeld tegen grensoverschrijdend gedrag

Toch heeft Ligtlee het er niet bij laten zitten. Ze ging het gesprek aan met de Koninklijke Nederlandse Wielren Unie om te melden dat er sprake was van grensoverschrijdend gedrag. In dit artikel is te lezen hoe pijnlijk de opmerkingen van haar trainer voor haar waren.
Omdat door de #metoo-discussies ook meldingen uit de topsport kwamen over misbruik heeft de KNWU als eerste sportbond een onderzoek uitgevoerd naar grensoverschrijdend gedrag. Dit leidde tot meerdere meldingen vanuit de wielersport over chantage, pesterijen en seksuele intimidatie. Voor de KNWU is dit de aanleiding om een programma te starten om deze negatieve verschijnselen aan te pakken. De KNWU maakte op 14 augustus 2019 bekend dat ze hiervoor Elis Ligtlee heeft gevraagd om als boegbeeld tegen grensoverschrijdend gedrag vorm te geven aan dit programma om de wielersport gezonder te maken.

Ook goed bedoelde dwang is plank mis slaan

Het aansporen om een gezond gewicht en/of een gezonde lichaamssamenstelling te bereiken kunnen goed bedoeld zijn, maar ze kunnen ook de plank faliekant misslaan. Wie interviews van sporters leest ziet vaak dat ze al tijdens de puberleeftijd en soms zelfs tijdens de lagere schooltijd al bezig zijn met heftige trainingsprogramma’s om de top te bereiken. Wanneer dit gebeurt op een manier waarbij het kind er veel plezier aan beleeft hoeft er niets mis mee te zijn, maar wanneer er dwang bij komt kijken en/of er een stevige nadruk gelegd wordt op het belang van een goed gewicht kan dit tot ziekelijke uitwassen leiden.

Blessurepreventie: meer dan alleen voorkomen lichamelijke blessures

Voedingszorg waarbij de nadruk ligt op het bevorderen en behoud van gezondheid en blessurepreventie kan een goede bijdrage leveren aan het plezier en presteren in de sport op allerlei niveaus. Bij voedingszorg is het gewicht is wel een gespreksonderwerp, maar de belangrijkste doelen voor voedingszorg blijven “gezondheid in alle opzichten” en “blessurepreventie”, omdat jonge mensen in de groei zowel lichamelijk als psychisch kwetsbaar zijn. Blessurepreventie moet zich ook richten op het voorkomen van blauw plekken op de ziel. Eten en de weegschaal mogen nooit een vijand worden maar moeten een vriend en bondgenoot blijven waar je ook van mag genieten.