Experiment of kermisattractie

Wetenschappelijk experiment?

Vorige week werd bekend gemaakt dat voormalig EO-verslaggever Manuel Venderbos voor het tv-programma Galileo gedurende een maand lang een dagmenu gaat gebruiken waarmee hij dagelijks totaal één kg suiker binnenkrijgt om te kijken wat dat voor effect op zijn lichaam heeft. Normaliter heeft een volwassen man 2500 kCal nodig, en berekening leert dat 1 kg suiker al 4000 kCal levert. Omgerekend komt dat neer op ongeveer 67 glazen frisdrank!!! Praktisch gezien lijkt dat al een lastige opgave om dat weg te werken. Bovendien leidt het tot diarree. Zo’n dagvoeding levert dus al vrij vlot geen goede bekomst.
Wie een dergelijk “experiment” zal voorleggen aan een ethische commissie zal hier vast geen toestemming voor krijgen. Als de oude geleerde Galileo Galilei zou weten dat er zulke dwaasheid wordt vertoond in een programma dat naar hem vernoemd is, zou hij zich volgens mij in zijn graf omdraaien…

Voeding als vermaak

Tegenwoordig zijn er nogal wat programma’s over voeding. Zo kennen we  kookprogramma’s zoals “Heel Holland bakt…” en consumentenprogramma’s waarin de kwaliteit en smaak van verschillende soorten voedingsmiddelen beoordeeld worden. Hierbij wordt dan ook wel eens informatie gegeven door verschillende deskundigen. Hierbij krijgen gerenommeerde voedingswetenschappers zoals Martijn Katan en Marianne Geleijnse en bekende diëtisten soms de kans om de meest recente kennis met het grote publiek te delen. Toch krijgen ook goeroes en zelfbenoemde voedingsdeskundigen de kans om hun mening te geven zoals in het zandloperdebat. Dit heeft tot gevolg dat het publiek wordt bestookt met tegenstrijdige informatie. Dat kan leiden tot verlies van vertrouwen in bestaande instanties die als taak hebben om het publiek te informeren.
Ook bekende actualiteitenprogramma’s slaan soms de plank jammerlijk mis. Zo meldde het actualiteitenprogramma EenVandaag dat de Richtlijnen Goede Voeding 2015 opgesteld zijn “omdat de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum een tegenwicht wilde bieden aan de hypes”. Het is jammer dat er nog teveel journalisten en programmamakers onvoldoende moeite nemen om zich goed te informeren over voeding en gezondheid, maar eerder gaan voor gekte en sensatie.

Voeding en gezondheid als kermisattractie

Het is al weer enkele jaren geleden dat het programma “Obese” voor het eerst op televisie kwam. Het programma werd in het eerste seizoen goed bekeken. Dat leidde ertoe dat de succesformule nog een paar jaar is gebruikt en er werd zelfs een afgeleide gemaakt voor kinderen met fors overgewicht.
Zulke programma’s kunnen ook bijdragen aan meer begrip voor mensen met obesitas, maar toch lijkt het af en toe ook op voyeurisme als kandidaten in hun moeilijkste momenten en in ondergoed worden getoond. Ik vraag me af of de (gezinsleden van de) deelnemers aan deze programma’s de gevolgen van het meedoen aan zo’n programma wel goed overzien.
Ik heb begrepen dat de begeleiding van de deelnemers aan deze programma’s nog een paar jaar doorgaat nadat het programma is afgelopen. De programmamakers en de begeleiders die hen bijstaan gaan best integer met deze mensen om, maar toch…
Ook in programma’s als “Proefkonijnen” lijkt het erop dat onderwerpen zoals voeding, gezondheid etc. toch een beetje als een soort attracties neergezet worden.

Oorsprong van kermis(attracties)

Het woord kermis is afkomstig van kerkemis. De kermis is ooit ontstaan vanuit jaarmarkten die gehouden werden ter gelegenheid van de naamdag van een bepaalde heilige of een andere Christelijke feestdag. Later werden dat jaarmarkten waarop gehandeld werd in allerlei waren. Daarnaast was het ook de gelegenheid om een huwelijkspartner te ontmoeten.
In de middeleeuwen werden er dan ook mensen met afwijkende lichaamsvormen (dwergen, mensen met elefantiasis, mensen die nu als psychiatrisch patiënt gezien zouden worden etc.) tentoongesteld. Er vonden allerlei dubieuze spelen plaats waarin dieren gekweld werden en de mensen met rare lichaamsvormen werden niet ontzien in het volksvermaak. Denk maar eens aan dwergwerpen en “de sterkste man”.

Wat kunnen we van kermisattracties leren?

Het verhaal gaat dat “de sterkste man” zijn krachten wel wilde meten met iemand uit het publiek. Om zijn kracht te tonen kneep hij een enorme citroen uit. Het sap spoot er met een flinke straal uit. Nadat de kermisexploitant vroeg of iemand in het publiek nog sterker was dan deze man, kwam er een klein, schraal mannetje met een keurig maatkostuum naar voren. Toen deze kleine man aangaf aan dat hij gemakkelijk nog meer sap uit de citroen kon persen, bulderde de sterkste man van het lachen. Maar tot zijn stomme verbazing lukte het de iele man in zijn keurig pak om er nog een klein straaltje sap uit te persen. Navraag leerde dat deze man al jaren als belastinginspecteur werkte…
Het verhaal van de sterkste man leert dat wie zich echt bekwaamt in een vak er meer uithaalt dan iemand die effe snel wil scoren.