FODMaP-dieet effectief bij buikklachten?

Wat is het prikkelbaar darm syndroom?

Het prikkelbaar darm syndroom (PDS), ook wel aangeduid als Irritable Bowel Syndrome (IBS) is een aandoening die zich kenmerkt door buikpijn en problemen met de ontlasting.  PDS-patiënten kunnen last hebben van diarree en/of obstipatie. Sommige patiënten hebben continu klachten terwijl anderen alleen periodiek klachten hebben. Het is vaak niet duidelijk waardoor de klachten getriggerd worden. Ook de oorzaak van PDS is onbekend. Toch blijkt dat PDS vaak ontstaat nadat er een voedselinfectie is doorgemaakt. Bij onderzoek zijn er echter geen andere darmziekten aan te tonen. Een belangrijk kenmerk van deze aandoening is de overgevoeligheid van de darmen die tot de pijnklachten leidt. De klachten kunnen variëren van zeer mild tot zeer heftig. PDS komt ongeveer bij 5-20% van de Nederlanders voor.

Wat is het FODMaP dieet?

Het FODMaP-dieet is een relatief nieuw dieet dat niet bedoeld is om gewicht te verliezen, maar dat ingezet kan worden bij het Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS) en andere onbegrepen buikklachten. De afkorting FODMaP is een acroniem dat staat voor Fermenteerbare Oligosachariden Disachariden (lactose) Monosachariden (fructose) and Polyolen. In gewone lekentaal: korte koolhydraatketens, melksuiker en vruchtensuiker en alcoholachtige stoffen die normaliter goed in het maagdarmkanaal afgebroken worden en/of daarna in het lichaam kunnen worden opgenomen. Ook hier is informatie te vinden over FODMaPs. FODMaP’s kunnen gasvorming veroorzaken en kunnen bij PDS-patiënten voor pijnklachten en een veranderde consistentie van de ontlasting zorgen. Het FODMaP-dieet werd voor het eerst door wetenschappers aan de Monasch-universiteit in Australië toegepast bij PDS-patiënten. Bij de behandeling met het FODMaP-dieet bleek dat ongeveer ¾ van de PDS-patiënten beter met de klachten om kon gaan en/of minder klachten had. Het dieet is gebaseerd op practice-based evidence, oftewel het heeft zich in de praktijk bewezen.

Moet dit dieet blijvend worden gevolgd?

Het FODMaP-dieet is eigenlijk een soort onderzoeksdieet dat de patiënt kan volgen om eventueel herstel van de klachten te bereiken en/of uit te zoeken welke voedingsstoffen minder goed worden verdragen. Dat klinkt nogal ingewikkeld. Wie dit dieet gaat volgen start met een voeding die FODMaP-vrij is om de darmen eerst tot rust te brengen en de klachten te verminderen. Vervolgens worden de voedingsmiddelen die FODMaPs bevatten één voor één weer opnieuw geïntroduceerd om uit te zoeken welke voedingsmiddelen wel- en welke voedingsmiddelen niet goed worden verdragen. Om dat goed in kaart te brengen is een goed instructie voor – en een goede discipline van de patiënt nodig om een zo optimaal mogelijk resultaat te bereiken.

Nu inzichtelijke FODMaP-handleiding voorhanden

Om het dieet wat meer inzichtelijk en toegankelijk te maken is er door de Nederlandse diëtisten Joyce Bijl en Jacqueline Gerrits een boek geschreven dat zowel door PDS-patiënten en diëtisten (die PDS-patiënten begeleiden) kan worden gebruikt om vermindering van de PDS-klachten en/of herstel van deze klachten te bereiken. Het boek start met een gebruikershandleiding. Daarna wordt informatie gegeven over de werking van het spijsverteringskanaal en wat FODMaPs, zijn. Vervolgens wordt het principe van het FODMap-dieet uitgelegd en worden er voorbeelden gegeven van dag- en weekmenu’s voor de eliminatieperiode en de  herintroductieperiode van de FODMaPs. Ook wordt er een handreiking gegeven welke stappen er kunnen worden gezet als het FODMaP-dieet niet tot het gewenste resultaat leidt. In het laatste hoofdstuk van het boek worden recepten uit de dag- en weekmenu’s toegelicht. In de bijlagen worden veel gestelde vragen besproken en wordt het werken met het voedingsdagboek voor de klachtenregistratie tijdens de herintroductieperiode  van de FODMaPs uitgewerkt. Ook is er een overzicht met bronnen, functies en klachten bij tekorten van alle vitamines, mineralen en spoorelementen te vinden.

FODMaP Alles over PDS is een aanrader

Hoewel er al veel informatie over het FODMaP-dieet voorhanden is, is dit boek zeker een aanrader voor patiënten en professionals die met PDS-patiënten werken. Het boek geeft namelijk heldere en praktische uitleg over PDS waarin zelfs het verband tussen prikkelgevoelige darmen en de hersenwerking in begrijpelijk Nederlands wordt uitgelegd. Ook het begrip “FODMaPs” wordt met heldere voorbeelden duidelijk verwoord.
In het boek is voldoende ruimte opgenomen om persoonlijke aantekeningen te maken en om het als dagboek voor klachtenregistratie voor en door patiënten te gebruiken. De bereidingswijze van de recepten in de week- en dagmenu’s wordt helder uitgelegd. De gerechten zijn gemakkelijk te bereiden.

Positieve en negatieve kanttekeningen

Er wordt op pagina 30 geadviseerd om supplementen te gebruiken, omdat de gewassen tegenwoordig minder voedingsstoffen zouden bevatten ten gevolge van uitputting van de bodem, maar dat is wel een gerucht met een luchtje. Toch is het zeker aan te raden om eventuele voedingstoftekorten wel aan te vullen op een verstandige manier.
De auteurs geven terecht aan dat de basis van dit dieet vooral op praktijkonderzoek berust en dat een degelijke wetenschappelijke onderbouwing (nog) niet voorhanden is, maar dat dit dieet het best is wat er geboden kan worden. Dat de beide auteurs eerlijk aangeven hoe sterk de wetenschappelijke basis is van dit dieet en dat de Apps met extra informatie die niet gratis zijn voornamelijk afkomstig zijn van het Australische onderzoeksinstituut dat dit dieet introduceerde is een mooi voorbeeld van hun transparante werkwijze. Ze tonen daarmee dat ze een integer doel voor ogen hebben met dit boek, namelijk het welzijn van de PDS-patiënt. Dat laten ze ook zien doordat ze op hun facebookpagina de informatie over dit dieet ook steeds aanvullen. Kortom: dit boek is een aanrader!