Goede voedingstoestand nodig voor Olympische dromen
Sportliefhebbers zal het niet zijn ontgaan: de Olympische Spelen 2020 zijn volop aan de gang. Door COVID-19 een jaar later dan gepland, maar toch… Sportvolgers die verder kijken dan medaillewinst weten dat het veel voorbereiding vereist om juist bij de Olympische Spelen “aan de start” te mogen verschijnen. Het vereist discipline en doorzettingsvermogen om alle trainingsarbeid op te brengen en goed om te gaan met voeding. Het is te vergelijken met het balanceren op een evenwichtsbalk. Bij sporters komen vaker eetstoornissen voor dan bij niet-sporters. In dit blog wordt ingegaan op gevolgen van een Relatieve Energie Deficiëntie in de Sport (RED-S).
Female athlete triad vervangen door RED-S
In 2014 publiceerde het Internationaal Olympisch Comité (IOC) een statement waarin de Female Athlete Triad vervangen door de RED-S. De Female Athlete Triad had vooral betrekking op de gevolgen van een lage energie-inname op de stofwisseling en gezondheid van vrouwelijke sporters. Hierbij werden dan vooral de amenorroe (uitvallen van de menstruatie) en de verminderde botmineralisatie als belangrijkste gevolgen belicht. Een te lage energie-inname komt echter ook bij mannelijke sporters voor. Daarom is er door het IOC gekozen om de term RED-S in te voeren, zodat ook de (sport)zorg op dit punt ook aandacht heeft voor mannen in de sport. RED-S wordt gedefinieerd als “een syndroom dat veroorzaakt wordt door een te lage energie-inname en leidt tot een verminderde metabolisme, menstruatie (bij vrouwen), botgezondheid, immuniteit, eiwitsynthese en cardiovasculaire gezondheid”. In 2018 werd het statement voor RED-S geactualiseerd. De belangrijkste verschil is dat er verder gekeken wordt dan alleen de eetstoornissen als oorzaak en dat er meer ingezoomd wordt op gevolgen en behandelmogelijkheden.
Gevolgen van RED-S voor de gezondheid en prestatie
Naast de hierboven genoemde gevolgen voor het lichamelijk functioneren heeft een te lage inname van energie ook gevolgen voor de groei en ontwikkeling, het psychisch functioneren en het functioneren van het maagdarmstelsel. Een te lage energie-inname leidt ook tot een verslechterde functie van het hormonale stelsel. Sporters die denken dat een lager gewicht leidt tot het minder hoeven “meenemen van loos (vet)weefsel” komen bedrogen uit. Wie te weinig eet heeft te weinig glycogeenvoorraden, herstelt moeilijker van trainingen, bouwt minder spierweefsel op en heeft daardoor ook minder spierkracht. Het uithoudingsvermogen neemt ook af. Daarnaast neemt de kans op blessures en depressie toe. Verder neemt het oordeelsvermogen af, evenals de coördinatie en de concentratie.
Wie te weinig (juiste voeding) eet voelt zich mentaal minder goed en levert minder goede sportprestaties. Allebei tasten het welzijn van de sporter aan.
Preventie RED-S nodig!
Voor het voorkomen van RED-S is het nodig dat de sporter en zijn/haar omgeving zich bewust zijn van signalen die op RED-S kunnen wijzen. Je kunt dan denken aan het opmerken van de gevolgen zoals verminderde sportprestatie, slechter herstel van trainingen, vaker ziek zijn, etc. Het is nog beter om te voorkomen dat de sporter RED-S ontwikkelt en dat de weegschaal sportief wordt ingezet. Dat kan bijvoorbeeld door de kennis over voeding en de invloed ervan op gezondheid en prestatie bij de sporter en zijn/haar omgeving te vergroten. Daarnaast is het ook nodig om sporters minder kwetsbaar te maken voor het ontwikkelen van RED-S. Ook de omgeving van de sporter
Ook zijn er psychologische oorzaken voor het ontstaan van RED-S aan te wijzen. Daarbij kan het gaan om karaktertrekken, zoals perfectionisme, behoefte om alles onder controle te hebben en volhardend. Daarnaast kunnen onrealistische overtuigingen over voeding, beweging, zelfbeeld, lichaamsbeeld en (mening van) anderen bijdragen aan het ontstaan van RED-S. Sporters at risk vind je in esthetische sporten zoals turnen en kunstschaatsen, maar ook in gewichtsklassensporten zoals judo. Daarnaast zijn ook duursporters at risk.
(W)Eet wat je doet
Het voorkomen van RED-S is een verantwoordelijkheid van veel verschillende disciplines, rondom de sporter en uiteraard ook van de ouders. Het is belangrijk dat sporters een goed sportvoedingsadvies krijgen dat afgestemd is op het type sport, de individuele voorkeuren, wensen en mogelijkheden van de sporter. In Nederland kan dat bijvoorbeeld bij een sportdiëtist. De sportdiëtist is opgeleid om een uitgebalanceerd sportvoedingsadvies te geven aan sporters die een specifiek sportdoel hebben. Juist als je start met intensief (meer dan drie keer per week een uur) sporten is het al raadzaam om je voeding goed af te stemmen op je sport.
Voor sporters die een verhoogde kans hebben op of al kampen met RED-S is het noodzakelijk om een evenwichtig voedingsplan te ontwikkelen. Daarbij gaat het ook om voeding als je vriend te zien en niet als een vijand. Het gaat dan altijd om een persoonlijk afgestemde behandeling gericht op het nastreven van voldoende voedingsstoffeninname.
Voor sporters en hun omgeving is er veel informatie te vinden op (w)eetwatjedoet.
Samengevat
RED-S leidt bij sporters tot gezondheidsproblemen en verminderde prestaties
RED-S heeft invloed op zowel lichamelijke als mentale gezondheid
Preventie van RED-S is nodig om gezondheidsschade op lange termijn te voorkomen
Een goed beleid om RED-S te voorkomen en/of tijdig te signaleren maak je samen met (W)Eetwatjedoet
Daar vind je ook professionals die hulp bieden aan sporters (en hun naasten) die met RED-S kampen.
Om Olympische dromen waar te maken moet alles kloppen, dus ook de voedings(toestand).
