Goede voedingstoestand belangrijk voor start behandeling

Dit lijkt een open deur. En toch komt het nog steeds voor dat er in ons land mensen zijn met ondervoeding. Het gaat niet alleen om mensen die te weinig geld hebben om voldoende eten en drinken te kopen, maar ook om mensen die onvoldoende kennis hebben over voeding. Daarnaast is er ook een groep mensen die denkt zich goed te voeden, maar waar nog best meer winst te behalen is.

Pleidooi voor prehabilitatie

Op 16 februari 2023 wordt door de leden van de vaste commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport gesproken over medische preventie. Deze keer is er aandacht voor prehabilitatie. Daarmee bedoelen we dat mensen die een operatie moeten ondergaan trainen om sterker te worden. Het gaat dan om sporten, om de lichamelijke conditie te verbeteren. De Nederlandse Vereniging van Diëtisten vraagt hier meer aandacht voor in deze brief. Om een goede conditie te krijgen is het ook belangrijk dat er goed gegeten wordt. Zoals sportdiëtist Esther van Etten in dit filmpje uitlegt, gaat het niet alleen om “wat meer groente en fruit”. Er is veel meer maatwerk nodig voor de individuele patiënt. Iedere patiënt is anders en dat geldt ook voor de persoonlijke situatie en mogelijkheden van de patiënt. Een algemeen advies volstaat niet. Toch wil ik het advies nog wat breder trekken.

Stichting Tegenkracht

Sinds 2012 ben ik namelijk betrokken bij de Stichting Tegenkracht. Ik zit in de helpdesk en denk mee met de voedingsvragen van patiënten die bij deze stichting aankloppen. Prehabilitatie moet zich niet alleen richten op mensen die een operatie moeten ondergaan, maar ook op mensen met allerlei soorten kanker die andersoortige behandelingen ondergaan dan een operatie. Denk aan chemotherapie, radiotherapie en immunotherapie. Ook voor en tijdens deze behandelingen is prehabilitatie zeer waardevol voor het verbeteren en behouden van levenskwaliteit. Juist door zelf actief aan de slag te zijn met je voeding en je training kun je als patiënt een stuk regie pakken van de behandeling. De training kan de patiënt daarnaast ook helpen om “de zinnen te verzetten” waardoor ook de levenskwaliteit kan toenemen.

Landelijke Werkgroep Diëtisten in de Oncologie

Naast Stichting Tegenkracht wil ik hierbij dan ook graag de Landelijke Werkgroep Diëtisten in de Oncologie (LWDO) noemen die net een nieuwe prachtige website hebben gelanceerd. Op deze website kunnen patiënten en hun naasten informatie vinden over “wat een oncologiediëtist doet”. Ook voor professionals is er informatie te vinden hoe er samengewerkt kan worden met de collega’s die hierin werken. Oncologiediëtisten werken niet alleen in ziekenhuizen, maar zijn ook in de eerstelijn actief.

Meerdere disciplines betrokken

Bij het opstellen van een aangepast trainingsprogramma voor een patiënt die zich voorbereidt op een operatie moet de belastbaarheid goed worden bekeken. Een (sport)fysiotherapeut kan daarbij goede diensten bewijzen. Om “de menselijke motor” goed te laten werken zijn de juiste energieleveranciers, bouw- en herstelstoffen en beschermende stoffen in een goede onderlinge verhouding nodig. Daarbij kan de (sport)diëtist juist met zijn/haar deskundigheid een goede ondersteuning bieden.
Het ondergaan van een operatie levert altijd stress op. Daarvoor kan het ook nodig zijn om door een professional ondersteund te worden. Dat kan door een psycholoog en er zijn ook andere professionals denkbaar die daarin een rol kunnen spelen.

En de mantelzorger dan?

Oh ja, die hebben we ook nog…
Dat is niet alleen bij kwetsbate ouderen het geval, maar is ook nodig bij jongere mensen die voor een behandelingstraject en/of operatie staan. Rondom oudere en jongere patiënten zijn er naasten (mantelzorgers) die een patiënt ondersteunen, tijd vrij moeten maken van hun werk en ook zelf het nodige te verstouwen krijgen. Naast de zorg voor de patiënt is ook aandacht nodig voor diens partner, kinderen en andere mantelzorgers. Er wordt nogal gemakkelijk geroepen dat mantelzorg “slechts tijdelijk” is, maar “tijdelijk” is een behoorlijk rekbaar begrip. Volgens  gaat het om 7,4 uur per week gedurende 5,4 jaar. Er zijn dus ook mantelzorgers die meer uren per week zorg bieden en dat heel wat langer dan 6 jaar doen.

Prehabilitatie goed organiseren

Om prehabilitatie goed te implementeren is het nodig dat er een goede samenwerking is tussen alle professionele zorgverleners. Daarnaast moet er oog zijn voor de mantelzorgers. Zoals het er nu naar uitziet zal het beroep op hen steeds groter worden. Dat maakt dat zij ook meer ondersteuning nodig zullen hebben. Dat betekent dat professionele zorgverleners meer moeten overleggen met mantelzorgers, zodat die samenwerking beter verloopt en de mantelzorgers ondersteuning krijgen.

En qua voeding?

Daarin moet goed gekeken worden naar de (on)mogelijkheden voor de patiënt. De timing van de voeding moet goed aangepast zijn op het dagritme en de training van de patiënt. De diëtist is daarvoor de aangewezen deskundige. Voldoende eiwitten en eiwitspreiding zijn belangrijke aandachtspunten. En natuurlijk gaat het dan ook om voldoende van alle andere voedingsstoffen.

Drie belangrijke speerpunten

1. Het is belangrijk dat het voedingsdeel van de prehabilitatie goed wordt geregeld.
2. De verschillende disciplines moeten goed samenwerken en informatie overdragen, ook aan de mantelzorger(s).
3. De mantelzorger moet in alle opzichten voldoende ondersteuning krijgen om  de patiënt voldoende te kunnen helpen.