Hart voor vrouwen

Wat wordt er beschreven

Het boek start met een weergave van het historisch perspectief hoe er tegen hart- en vaatziekten werd aangekeken bij mannen en bij vrouwen. Vervolgens wordt er ingegaan op de verschillen tussen het vrouwenhart en het mannenhart. Het belang van een gezonde leefstijl voor mannen én vrouwen wordt benadrukt. Daarna wordt het verschil in traditionele risicofactoren voor mannen en vrouwen uitgelegd. De invloed van specifieke risicofactoren voor vrouwen worden besproken. Denk daarbij aan de afname van de productie van vrouwelijke geslachtshormonen die inzet rond de menopauze en de gevolgen voor het risico op hart- en vaatziekten. Ook de verschillen tussen de klachten die optreden bij angina pectoris, een hartinfarct en een falende hartspier en versleten hartkleppen bij mannen en vrouwen worden aangegeven. Daarbij wordt ook gekeken naar de fysiologische en anatomische verschillen in het hart- en vaatstelsel tussen mannen en vrouwen. Verder wordt uitgelegd welke schade er kan optreden aan het hart als er een behandeling voor borstkanker moet plaatsvinden. Het boek eindigt met een uitleg over hartritmestoornissen en de mogelijke gevolgen die dit kan hebben.

Waarom dit boek?

In de inleiding vertelt de auteur dat vrouwelijke hartpatiënten lastig waren, vanwege rare klachten dubieuze uitslagen en dat er bij verder onderzoek vaak weinig aangetoond kon worden. Naarmate ze langer als cardioloog werkte zag ze steeds meer verschillen tussen vrouwelijke en mannelijke hartpatiënten en ze kwam tot de conclusie dat hartaandoeningen bij vrouwen (vroeger) vaker als “een afwijking tussen de oren” werd gezien, maar dat langzamerhand duidelijk werd dat de klachten bij hart- en vaatziekten verschillen tussen mannen en vrouwen.
De kennis hierover wordt nog onvoldoende toegepast en dat is voor de auteur de reden om dit boek over hart- en vaatziekten bij vrouwen voor professionals en leken uit te geven.

Verschil in presentatie van klachten tussen mannen en vrouwen

In het eerste hoofdstuk wordt vooral uitgelegd hoe hart- en vaatziekten als een typische mannenkwaal werd gezien, waarbij de vrouw alleen een rol had als verzorger van de mannelijke patiënt. Tot het begin van de negentiger jaren van de vorige eeuw heerste het idee dat vrouwen een natuurlijke bescherming hadden tegen hart en vaatziekten door hun geslachtshormonen. Pas in de negentiger jaren kwamen de eerste artikelen over hart en vaatziekten waarin aangegeven werd dat hart- en vaatziekten bij vrouwen niet goed werden onderzocht en behandeld. Bernadine Healy, de toenmalige vrouwelijke directeur van de Amerikaanse hartstichting, suggereerde dat vrouwen zich als mannen moesten gedragen om serieus genomen te worden.
Naast verschil in gender en biologie is er een verschil in gedrag tussen mennen en vrouwen: Mannen noemen hun klachten op terwijl vrouwen er gelijk ook een betekenis of oorzaak aan toekennen.

Opvallende notities in het boek

Een aantal opmerkingen over het verschil in de bouw van het hart- en vaatstelsel tussen mannen en vrouwen is niet echt verrassend: vrouwen hebben een kleiner hart dan mannen en tijdens een zwangerschap neemt de pompfunctie van het hart toe, omdat er meer bloed rondgepompt moet worden om ook het groeiende kind van voldoende voeding en zuurstof te voorzien.
Toch zijn er ook opvallende verschillen: zoals het verschil in een normaal hartfilmpje (Elektrocardiogram (ECG)) tussen mannen en vrouwen. Dit verschil kan veroorzaakt worden doordat de elektroden moeilijk geplaatst kunnen worden vanwege het borstweefsel maar ook door de invloed van de geslachtshormonen.
Daarnaast vraagt de auteur aandacht voor een juiste interpretatie van klachten: hoge bloeddruk wordt wel eens ten onrechte verward met overgangsklachten zoals opvliegers. De behandeling ervan is maatwerk en er dient gelet te worden op het welzijn, omdat de medicatie bijwerkingen kan hebben die door de patiënt verschillend kunnen worden ervaren. Vrouwspecifieke risicovariabelen kunnen zichtbaar worden tijdens overgang en zwangerschap. Denk daarbij aan zwangerschapsdiabetes en hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap.

De auteur zelf

Angela Maas is sinds 1988 werkzaam als cardioloog. Ze heeft veel kennis verworven over hart- en vaatziekten bij vrouwen door goed naar haar patiënten te luisteren en ze te observeren. Dit pionierschap werd beloond: Sinds 2012 is ze hoogleraar cardiologie voor vrouwen in het Nijmeegse Radboud UMC.
Ze wordt (door vakgenoten) ook wel eens als een rolmodel gezien. Haar drive om passende zorg voor “het vrouwenhart” op de kaart te zetten leidde ertoe dat op 7 mei het boek “Hart voor vrouwen” uitkwam.

Een aanrader en meer

De schrijfstijl van het boek is helder. Met het schetsen van het historisch perspectief maakt ze duidelijk dat er een behoorlijke beweging nodig was om aandacht te genereren voor passende hartzorg voor vrouwen. De uitleg in de verschillende hoofdstukken wordt gelardeerd met duidelijke praktijkvoorbeelden waardoor het boek goed te begrijpen is voor leken maar ook aantrekkelijk is voor professionals. Uit de casuïstiek die in het boek wordt beschreven wordt opnieuw pijnlijk duidelijk dat het nog steeds nodig is om aandacht te vragen voor het vrouwenhart door middel van dit boek en door mee te doen met Dress Red Day.

Ik ga in het rood op 29 september. Wat draag jij op die dag?