Het (verbreken van) vasten

Op dit moment lijkt de wereld verstild, door de opgelegde beperkingen om COVID-19 te voorkomen. Daarnaast is het ook de Goede Week, die traditioneel wordt gezien als de laatste vastenweek voor Pasen. De laatste jaren is er aandacht voor een vorm van vasten waarbij enkele dagen per week of een groot gedeelte van de dag niet wordt gegeten. Wat is hier de bedoeling van het vasten? En werkt het?

Intermittent fasting

Hiermee wordt een vorm van vasten bedoeld die op verschillende manieren ingevuld kan worden. Sommige beoefenaren van deze vorm van vasten eten een of twee dagen per week niet, terwijl anderen deze vorm van vasten invullen door slechts in een bepaalde tijdsspanne op een dag te eten. Wie een of meerdere dagen per week niet eet kan dat dan doen door aaneengesloten dagen te nemen, maar kan dit ook doen door dagen waarop gegeten wordt af te wisselen met een dag vasten.
De personen die een deel van de dag niet eten kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om alleen in de middag en vroege avond te eten of juist alleen in de ochtend en vroege middag, maar ook andere varianten zijn mogelijk.
Het doel van intermittent fasting is om de gezondheid te verbeteren, bijvoorbeeld doordat er gewicht verloren wordt en bepaalde bloedwaarden verbeteren.

Verschillende motieven voor intermittent en religieus vasten

Binnen de verschillende religies vormt vasten een onderdeel. Het vasten kan dan variëren van het niet eten en drinken gedurende de tijd dat de zon opkomt totdat de zon ondergaat, waarbij dan tussen de zonsondergang en zonsopkomst wel gegeten en gedronken mag worden tot het niet eten en drinken van luxe voedingsmiddelen en dranken. Daarnaast zijn nog verschillende vormen van vasten mogelijk. Het religieus vasten kan verschillende doelen hebben, zoals boetedoening, maar ook om juist meer tijd te besteden aan God of het Goddelijke. De onthouding van het voedsel en dranken dient dan vaak ook om geld/voedsel en dranken te sparen en te delen met mensen die minder bedeeld zijn. Ook kan er gevast worden omdat er sprake is van rouw.

Overeenkomsten in motieven voor de beide vormen van vasten

In beide gevallen van vasten gaat het om het verbeteren van het leven. Bij intermittent fasting om de lichamelijke gezondheid te verbeteren en bij de religieuze motieven van het vasten gaat het om het verbeteren van het geestelijk leven. De voorschriften voor het vasten kan in beide gevallen sterk verschillen. Bij de religieuze motieven heeft het vasten vrijwel altijd betrekking op een beperking van luxe voedsel en dranken, oftewel het genotsvoedsel. Daarbij zijn kruiden en specerijen als smaakmakers vaak uitgezonderd. Ook geldt bij religieuze vormen van vasten dat zieken, kinderen, zwangere en lacterende vrouwen en ouderen en reizigers meestal niet mee hoeven te doen.

Bij de intermittent fasting gaat het vooral om een beperking van het aantal uren of dagen van de week waarop gegeten en gedronken wordt. Iedereen die dat wil kan daar zelf voor kiezen.
In beide gevallen geldt dat er voor de persoon die het heeft volgehouden een moment komt waarop het vasten wordt gebroken. Bij de religieuze vormen van vasten geldt dan vaak dat de vastenperiode wordt gevolgd door een feestdag. De persoon die een periode aan intermittent fasting heeft gedaan zal dit zelf moeten invullen hoe hij/zij dit viert.

Gezondheidseffecten van religieus vasten

Bij het religieus vasten is het natuurlijk sterk afhankelijk op welke manier het vasten wordt ingevuld. Wanneer het gaat om het vermijden van voedingsmiddelen die alleen energie leveren en geen beschermende of bouwstoffen kan dit leiden tot gewichtsafname. Indien er in plaats van de energierijke voedingsmiddelen bijvoorbeeld heel veel extra voedingsmiddelen die rijk zijn aan beschermende en/of bouwstoffen kan het zijn dat er geen gewichtsverlies optreedt.
Onderzoek naar het vasten tijdens de Ramadan leert dat met name bij mensen met overgewicht en obesitas er gewichtsverlies en verlies van vetmassa optreedt, maar dit effect lijkt een maand later alweer verdwenen te zijn. Een verklaring daarvoor is dat de “oude eetgewoonten” na de Ramadan weer worden opgepakt.

Energiebeperking of toch intermittent vasten?

Uit onderzoek waarin het intermittent vasten wordt vergeleken met een continue verminderde energie-inname blijkt dat nauwelijks een verschil in gezondheidseffecten is gevonden, maar het ging hier dan ook om kortlopende onderzoeksperioden. Er is dus nog veel meer onderzoek nodig om echt harde uitspraken of intermittent vasten beter, even goed of slechter is dan een continue energiebeperking zoals een normaal energiebeperkt dieet.

Advies:

Wie echter blijvend gewicht wil verliezen kan zich beter toeleggen op het aanleren van een gezonde leefstijl die gedurende een lange tijd is vol te houden. Nu de wereld in “een soort van vasten” verkeert is het misschien dé periode om hierover na te denken. Het beëindigen van het “vasten gedurende de lijdensweken” kan dan een het begin markeren van een nieuwe meer sobere maar wel een gezondere leefstijl.
Juist deze periode van Coronaperikelen kan mogelijk leiden tot het beter omgaan met het milieu en de manier van het omgaan met voedsel(bronnen).