Is obesitas een welvaartsziekte?
Op 4 maart was het wereld obesitas dag. Obesitas wordt ook wel gezien als een leefstijl gerelateerde ziekte. Daarmee lijkt het erop dat iemand zelf volledig verantwoordelijk kan worden gehouden voor het overgewicht, maar is dat wel realistisch in de obesogene omgeving waarin we leven? Ook wordt obesitas nog steeds aangeduid als een welvaartsziekte, maar is dat tegenwoordig nog wel zo?
Wie lijden het meest aan overgewicht?
Op deze website kun je vinden hoeveel mensen last hebben van overgewicht en obesitas en bij welke groepen dit het vaakst voorkomt. Uit de cijfers blijkt dat vooral laagopgeleiden in alle leeftijdsgroepen vaker te maken hebben met overgewicht en obesitas. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat deze groepen ook vaker te maken hebben met stress en andere ongunstige leefomstandigheden waar ze niet altijd zelf voor kiezen. Kijkend naar de grootste groep mensen die dus kampt met overgewicht en obesitas is het een tegenstelling om overgewicht en obesitas nog steeds aan te duiden als een welvaartsziekte.
Leefstijl gerelateerd?
Er zijn verschillende leefstijlfactoren die als oorzaak aangevoerd kunnen worden voor overgewicht. Daarbij speelt voeding een belangrijke rol. Ook het gebrek aan beweging draagt bij aan een verminderde gewichtsbeheersing. Wie echter het boek “Vet belangrijk” goed doorleest komt er achter dat er nog meer factoren zijn die bijdragen aan overgewicht en obesitas. Daarbij moet gedacht worden aan medicatie, maar ook make-upbestanddelen en zelfs microplastics kunnen bijdragen aan de epidemie van overgewicht en obesitas.
Eenvoudige voedingsoplossingen?
Vaak wordt er geroepen dat het gemakkelijk is om gewicht te verliezen: het zou alleen een kwestie zijn van “meer bewegen en minder eten” of de schuld wordt gelegd bij de voedingsindustrie die te veel vet, zout en suiker in het eten doet. Anderen leggen de schuld bij een enkele voedingsstof, zoals vet of koolhydraten (suikers). Als het zo simpel was zou het probleem van overgewicht al lang opgelost zijn.
De crashdiëten en pillen en poeders die veel beloven bieden slechts een tijdelijke oplossing. Zodra ermee gestopt wordt komen de kilo’s er met rente weer bij.
Eigen verantwoordelijkheid?
Ook de eigen verantwoordelijkheid wordt wel aangehaald, maar daarbij wordt dan niet stil gestaan bij de invloeden uit de omgeving en domme pech waardoor iemand in een slechte financiële positie komt. Armoede levert stress en er is een link aangetoond tussen stress en overgewicht. Armoede kan leiden tot afhankelijkheid van de voedselbank en laten nou de pakketten die daar afgeleverd worden niet het meest gezonde voedsel te bevatten.
Daarnaast lijkt het er ook op dat er ook mensen zijn met gebrekkige voedselvaardigheden. Met 11% laaggeletterden is het best voor te stellen waar de problemen dan liggen. Voor deze mensen is voedingsinformatie lastig te verkrijgen en te begrijpen. Kun je ze dan wel verantwoordelijk houden voor hun overgewicht?
Non communicable diseases
De laatste loot aan de stam van namen voor overgewicht en obesitas is Non communicable diseases. Dat betekent dat de ziekte niet direct overdraagbaar is van de ene persoon naar de andere persoon. Wie echter goed naar het woord “Communicable” kijkt en erover nadenkt kan ook concluderen dat het om ziekten gaat waarover je niet praat. Maar als je erover zwijgt verandert er waarschijnlijk niets. Dat is dus geen goede naam voor deze aandoeningen.
Wat is dan wel een goede naam?
Het moet gaan om een naam die duidelijk maakt waar het over gaat. Daarbij is het ook belangrijk dat de naam niet leidt tot stigmatisering door fatshaming of waardoor geïnsinueerd zou worden dat mensen zelf helemaal verantwoordelijk zijn terwijl we ook in een obesogene omgeving leven.
Misschien moeten we het gewoon hebben over een verstoorde energiebalans als gevolg van het leven in een omgeving die dit op allerlei manieren in de hand werkt. Kortweg verstoorde energiebalans door disbalans in de omgeving. Of heeft iemand een ander idee?
