Is vet (on)gezond?

Verschillende vetsoorten

Zo is er onderscheid te maken tussen de verzadigd, vet, onverzadigd vet en sterolen. Het verzadigd vet is doorgaans hard bij kamertemperatuur. Het onverzadigd vet is vrijwel altijd vloeibaar. Een uitzondering daarop zijn de trans-vetzuren. Deze vetzuren zijn op een industriële manier gehard. Daarom worden ze ook wel aangeduid als geharde vetten. Deze trans-vetzuren worden vooral gebruikt om een stevige harde structuur van koekjes en gebak te verkrijgen.
Binnen de onverzadigde vetzuren worden de visvetzuren vaak apart genoemd. Ze worden ook wel aangeduid als omega-3 en omega-6 vetzuren.
Van de sterolen is cholesterol de bekendste.

Functies van vet

Veel mensen hebben een negatief beeld van vet als voedingsstof, maar de vetten in de voeding hebben verschillende functies. Vet is een belangrijke en compacte energiebron in de voeding. 1 g vet levert 9 kCal oftewel 36 kJoules. Het lichaam is in staat om vetreserves aan te leggen voor minder goede tijden. Deze vetreserve dient daarmee ook als warmte-isolatie. Daarnaast zorgt het ook voor de bescherming van de tere buikorganen, zoals de nieren. Vet zorgt ook voor de levering van de in vet oplosbare vitamines A, D, E en K en de omega-3-vetzuren.

Functies van cholesterol

Hoewel cholesterol vaak negatief “in de publiciteit” komt kunnen we er niet zonder. Cholesterol is namelijk ook de bouwsteen van zowel de mannelijke als de vrouwelijke geslachtshormonen. Het zorgt ook voor de doorlaatbaarheid van de celwand zodat voedingsstoffen in de cel terecht kunnen komen en afvalstoffen afgevoerd kunnen worden. Daarnaast wordt cholesterol ook gebruikt als bouwsteen van vitamine D en het is een onderdeel van de galzure zouten. Het is uit de naam van deze zouten al af te leiden dat ze een belangrijk onderdeel zijn van de gal. De galzure zouten spelen een belangrijke rol bij vertering van vetten.

Visvetzuren en alfalinoleenzuur

De visvetzuren behoren samen met alfalinoleenzuur tot de omega-3-vetzuren. Alfalinoleenzuur komt voor in lijnzaad, vlees en groenten. De bekendste omega-3-vetzuren zijn de visvetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en Docosahexaeenzuur (DHA). Alle omega-3-vetzuren hebben een beschermende werking tegen hart- en vaatziekten. Ze zijn ook betrokken bij de functie van het netvlies. Omega-3-vetzuren werken mogelijk beschermend tegen dementie en depressie en ze worden ook wel eens genoemd als remedie tegen gedragsstoornissen. Zo loopt er momenteel in Nederland een onderzoek of deze vetzuren kunnen bijdragen aan het verminderen van agressie bij gevangenen en psychiatrische patiënten. Uit wetenschappelijk onderzoek is echter tot nu geen overtuigend bewijs gevonden dat omega-3-vetzuren uit supplementen even goed werken als de omega-3-vetzuren in de voedingsmiddelen zelf.

Vette vitamines

Ze werden al eerder genoemd: de in vet oplosbare vitamines A, D, E en K. Vitamine A is belangrijk voor het zicht en voor de huid. Bekende bronnen van vitamine A zijn boter, margarine en halvarine. Wortelen worden wel eens als bron genoemd van vitamine A, maar dat is niet geheel juist. Ze bevatten bètacaroteen. Deze stof wordt in het lichaam omgezet in vitamine A.
Vitamine D heeft een belangrijke taak bij het in stand houden van het botweefsel en het gebit, doordat het de opname en vastlegging van calcium (kalk) bevorderd. Daarnaast heeft het ook invloed op het behoud van de spierkracht. Daarmee kan het valpartijen op de oudere leeftijd voorkomen. Ook speelt het mogelijk een rol bij de immuniteit en het voorkomen van diabetes en bepaalde vormen van kanker. Vitamine D wordt geleverd door vette vis, boter, margarine en halvarine.
Vitamine E is betrokken bij de stofwisseling in de cellen. Het is ook een bekende antioxidant. Dit vitamine wordt voornamelijk door zonnebloemolie, halvarine en granen geleverd.
Vitamine K speelt evenals vitamine D ook een rol bij het behoud van stevige botten. Daarnaast is dit vitamine ook belangrijk voor een goede bloedstolling. Vitamine K is te vinden in groene groenten, fruit, zuivelproducten, vlees, eieren en granen.

Kortom

We kunnen niet zonder vet, maar we moeten ook niet overdrijven. Wie aan voldoende vet wil komen doet er toch nog verstandig aan om voedingsmiddelen met een hoge voedingswaarde te kiezen, dus met veel in vet oplosbare vitamines en mineralen in verhouding tot het vetgehalte. Hierbij valt te denken aan vis, (magere) vleessoorten, melk en melkproducten. De belangrijkste bronnen van de in vet oplosbare vitamines kun je terugvinden in de vorige alinea.

Nu is er ook over de rol van verzadigd vet nog heel wat te vertellen, maar daarover volgt volgende week meer.