Jojonieuws en overgewicht

Hoe komen ze aan de gegevens?

In Nederland zijn er verschillende onderzoeksinstanties, zoals de GGD, het Mulierinstituut, het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen, het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM), het Trimbos Instituut en nog een paar andere partijen die allerlei gegevens van de bevolking verzamelen zoals lengte, gewicht en andere lichaamsparameters. Naast metingen krijgen deelnemers aan de onderzoeken van deze instituten vragen over leefstijlfactoren zoals roken, het drinken van alcoholische dranken en het aantal uren lichaamsbeweging per week.
Veel van deze gegevens worden door de respondenten zelf gerapporteerd aan de hand van vastgestelde vragenlijsten. Het is daarbij denkbaar dat er sociaal wenselijke antwoorden worden gegeven als het gaat om het gewicht en allerlei leefstijlfactoren, zoals voedingsgewoonte, bewegen, roken, alcohol- en drugsgebruik.
Uiteindelijk komen alle verzamelde gegevens van de Nederlanders terecht in de grote database van het Centraal Bureau voor de Statistiek. In het buitenland wordt ook zulke onderzoeken verricht en verzameld in een centrale database, zodat de gegevens van de verschillende landen met elkaar kunnen worden vergeleken.

Overgewicht in Nederland neemt minder snel toe

Het NRC meldde op 6 mei, de antidieetdag, dat er in Europa in 2030 sprake zal zijn van een obesitasepidemie, maar dat het aantal mensen met overgewicht in Nederland veel minder snel zal toenemen dan in de andere Europese landen. Dit bericht is gebaseerd op het rapport Obesity and inequities van de World Health Organisation (WHO). In dit document is echter rekening gehouden met de preventiemaatregelen in Nederland zoals deze tot 2009 nog golden. Echter in 2009 werden de eerste gevolgen van de bankencrises merkbaar op de arbeidsmarkt. Velen werden beroofd van werk en inkomen en nu we vijf jaar verder zijn is het werkloosheidscijfer nog steeds hoog.
In het WHO-document spreken de onderzoekers hun zorgen uit over de toenemende armoede en inkomensongelijkheid (zie pag. 6 van dit rapport). Dat dit ook voor Nederland geldt moge duidelijk zijn uit dit interview met voedingswetenschapper Jaap Seidell en bioloog Midas Dekkers.

Nederlanders worden dikker

Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal mensen met overgewicht en obesitas vanaf 1981 tot en met 2014 in Nederland gestaag toegenomen is. In deze tabel is te zien dat de er vooral in de laatste 25 jaar steeds meer mensen met overgewicht zijn bijgekomen. Combineer dit met de aanvullende informatie op het krantenbericht uit de voorgaande alinea en dan wordt het al snel duidelijk dat de journalisten van het bericht uit de vorige alinea mogelijk toch wat te optimistisch zijn geweest.
Wie in de laatste kwart eeuw goed op de veranderende omgeving heeft gelet heeft kunnen zien dat het aantal voedselverleidingen enorm is toegenomen. Daarnaast zijn ook de roltrappen en liften op veel plaatsen nog steeds beter vindbaar dan de trappen.

Dikkere beurs voor reclame dan voor preventie

Paul Rosenmuller van Stichting Jongeren op Gezond Gewicht en Patricia Schutte van het Voedingscentrum stellen dat het niet terecht is om van alle preventiemaatregelen in Nederland nog weinig verwacht mag worden, omdat er pas sinds 10-15 jaar wordt ingezet op preventie. Tel daarbij op dat er tegenover elke euro die aan preventie wordt besteed er minstens 5 euro aan reclames voor ongezonde voeding wordt uitgegeven. Het preventiebeleid voor overgewicht is onvoldoende verankerd in het totale gezondheidsbeleid.

Jojonieuws kent één constante

Mevrouw Schippers, de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport, spreekt haar zorgen uit over de toename van het overgewicht. Beetje vreemd… Vooral als je bedenkt dat Schippers verantwoordelijk is voor het besluit om de preventie van overgewicht nauwelijks te vergoeden. Als je hulp zoekt voor de aanpak van overgewicht en je hebt een te hoog cholesterol, bloedglucose of een andere afwijking kun je slechts 3 uur hulp krijgen van een diëtist vanuit de basisverzekering en er alleen aanspraak gemaakt kan worden op meer uren hulp als dit in een aanvullende verzekering wordt gedekt. Zowel voor de eerste drie uur als de uren in de aanvullende verzekering geldt dat dit eerst onder het eigen risico valt. Laat dit nou een groot struikelblok zijn om hulp te zoeken voor de grootste groep zorgvragers met overgewicht. Deze groep is namelijk oververtegenwoordigd in de lagere sociaaleconomische klasse.
En zo wordt het jojonieuws in stand gehouden door een constante in de vorm van een te lage (financiële) inzet voor preventie ten opzichte van de inzet voor de voedselverleidingen.