Jongeren en alcohol: geen goede combinatie
Op woensdag 25 april meldde de Stichting Alcohol Preventie (STAP) dat in 2011 meer jongerren met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis zijn opgenomen dan in 2010. De gemiddelde leeftijd van deze kinderen daalde met 0,3 tot 15,3 jaar met als triest record een jongetje van 10 jaar.
Omdat het verboden is om alcohol te verkopen aan personen jonger dan 16 jaar rijst de vraag hoe deze jongeren aan drank komen. Wat zijn de risicofactoren voor alcoholmisbruik? Hoe is alcoholmisbruik door jongeren te voorkomen? Hoe snel raakt een jongere in een alcoholcoma?
Wat is een alcoholvergiftiging
Wanneer er sprake is van ‘verminderd bewustzijn’ na het gebruik van alcohol wordt er gesproken van een alcoholvergiftiging. De jongere is niet meer aanspreekbaar. Een alcoholcoma duurde bij deze kinderen doorgaans drie uur, maar dit is gestegen van 3,06 in 2009, en 2010 naar 3,27 uur in 2011. Vorig jaar werden er 762 jongeren met een alcoholvergiftiging opgenomen, terwijl het in 2010 nog 684 opnames betrof. Ook het gevonden alcoholpromillage is toegenomen van 1,81 tot 1,83. Een alcoholpromillage van 1,8 promille komt overeen met 6 glazen binnen twee uur voor een meisje van 15 jaar en 8 glazen binnen twee uur voor een jongen van dezelfde leeftijd.
Kenmerken jongeren die opgenomen zijn met alcoholcoma
De gemiddelde leeftijd van de opgenomen jongeren is 15,3 jaar. Bij 57% van de opnames gaat het om jongens en 43% van de gevallen betreft het meisjes. Hun opleidingsniveau komt overeen met de gemiddelde Nederlandse jongeren in het algemeen. Zeven van de tien kinderen komt uit een gezinssituatie met twee ouders. De jongeren zijn voornamelijk afkomstig uit een gezin met een Nederlandse achtergrond. De meeste meldingen zijn afkomstig uit Noord-Holland (32,5%), gevolgd door Zuid-Holland (17,7%) en Noord-Brabant (17,1%).
Er is echter niet bekend waar deze kinderen de alcohol vandaan hadden.
Leeftijdsgrenzen onvoldoende nageleefd
Om na te gaan hoe het met het handhaven van de leeftijdsgrenzen voor de alcoholverkoop is gesteld is onderzoek verricht met hulp van mystery shoppers jonger dan 16 jaar. Hieruit bleek dat supermarkten en slijterijen zich het vaakst aan de leeftijdsgrens voor de verkoop van alcohol houden. Thuisbezorgservices houden zich nooit en sportkantines slechts in 1 op de 25 gevallen aan de leeftijdsregels. Vier van de vijf sportkantines schenken zwak alcoholische dranken, zoals bier.
In deze onderzoeken zijn de drinkketen en jeugdhonken niet opgenomen.
Risicofactoren voor alcoholgebruik
Iemand die op jonge leeftijd al een alcoholische drank heeft geproefd zal eerder geneigd zijn om overmatig te drinken. Autochtonen, jongens en lager opgeleiden drinken vaker dan allochtonen, meisjes en hoger opgeleiden. Jongeren met psychische en gedragsproblemen grijpen sneller naar alcohol dan gezonde jongeren. Daarnaast speelt erfelijke aanleg een rol.
Kinderen uit een stabiel gezin en kinderen waarvan de moeder geen alcohol gebruikte tijdens de zwangerschap komen minder snel in de verleiding om te drinken. Verder heeft de vriendengroep, beschikbaarheid en het uitgaansgedrag invloed op het alcoholgebruik. Jongeren die uitgaan begeven zich vaker in een setting waar meer verleidingen zijn om excessief te drinken. Meer informatie vind je in hoofdstuk 2.4 van het rapport “Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder jongeren”.
Schadelijke effecten van alcohol
Alcohol is schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen, lever, hart en bloedvaten en het kan kanker veroorzaken aan de lever, alvleesklier en het spijsverteringskanaal. Vrouwen kunnen minder goed alcohol verdragen dan mannen, omdat ze minder lichaamsvocht hebben dan mannen. Jongeren hebben een lagere alcoholtolerantie dan ouderen. Voor jongeren is het aan te raden om voor hun 24e jaar geen alcohol te gebruiken, omdat alcoholgebruik kan leiden tot blijvende hersenbeschadigingen. Jonge meisjes lopen dus het meeste risico, terwijl volwassen mannen de grootste alcoholtolerantie hebben.
In dit filmpje is te zien wat alcohol op korte termijn doet. Alcohol is een sociaal geaccepteerde drug waar vooral jongeren voorzichtig mee om moeten gaan.
Preventie: taak van de overheid
De overheid dient het toezicht te verbeteren op de naleving van de leeftijdsgrenzen, vooral bij de verkoop van alcohol in drankketen en jeugdhonken, omdat hier voor de bardiensten doorgaans geen opleiding is vereist. Maar de overheid kan dat niet alleen. Ouders en scholen zijn hierin nog belangrijker omdat zij dichtbij de jongeren staan.
Preventie door ouders en scholen
Ouders dienen hun kind geen alcohol aan te bieden tot ze 18 jaar zijn, maar liever nog tot hun 24e jaar. Ze moeten hun kind helpen om zelfvertrouwen te ontwikkelen om negatieve groepsdruk te weerstaan.
Voorlichting over de werking van alcohol dient te worden gegeven voordat de jongere ermee in aanraking komt, maar er dient voor gewaakt te worden dat de informatie leidt tot nieuwsgierigheid en experimenteergedrag. Hiervoor zijn effectieve methoden ontwikkeld voor gezinnen en scholen en waarbij scholen en ouders samenwerken. Zie hiervoor ook hoofdstuk 3 van het rapport “Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder jongeren”.
Laten we zuinig zijn op de jongeren: Je gunt ze toch een gezonde toekomst?
