Kennis: medicijn tegen orthorexia?
Je kon er natuurlijk op wachten dat het uit de hand zou lopen. Als er maar genoeg enge verhalen over voedsel worden verteld, zijn er op den duur voldoende mensen die geloven dat alle spookverhalen een kern van waarheid bevatten. Het leidt ertoe dat er, vooral door jonge tienermeiden, heel dwangmatig met voeding wordt omgegaan. Zijn mensen zo goedgelovig dat ze gemakkelijk misleid kunnen worden?
Goedgelovig of juist kritisch?
Wie allerlei verhaallijnen over voeding volgt ziet er verschillende terugkomen. Zoals de supplementenverkoper die aangeeft dat onze groente en fruit geen voedingsstoffen meer bevat etc. Als je doorvraagt aan veel van deze lieden of er ook een wetenschappelijke onderbouwing voorhanden is over hun product word je vaak doorverwezen naar een website met allemaal verhalen van enthousiaste gebruikers die zich weer kiplekker voelen etc. Deze boodschappers mengen de bangmakerij met wat aandacht voor een bepaald supplement of superfood om met behulp van geldklopperij voor zichzelf “financiële gezondheid” te bereiken.
Daarnaast zijn er ook de mensen die verdwalen op internet in het doolhof van de voedselhypes met de bijbehorende goeroes. Ze worden daarbij aangemoedigd door lieden die beweren “dat je het niet van de officiële bronnen zoals het Voedingscentrum moet hebben”, omdat die gesponsord zouden worden. Mensen die de hypes volgen noemen zichzelf vaak kritisch, maar ze laten zich wel (mis)leiden door mensen die dure supplementen of superfoods aanbieden. Dat komt omdat ze niet gehinderd worden door kennis van zaken.
Verschil krantenbericht en wetenschappelijk artikel
Voeding is hot! Je kunt bijna geen krant of tijdschrift openslaan of er is wel een artikeltje over voeding in opgenomen. In de dagbladen gaat het dan meestal wel om een melding over een belangrijke onderzoeksbevinding waar een journalist dan een leesbaar geheel van maakt. Wie dan echt op zoek gaat naar het bronartikel waaruit het nieuws afkomstig is ziet al gauw wat verschillen met het verhaal in de krant en het wetenschappelijk artikel. Dat kan verschillende oorzaken hebben.
Schrijven is meestal een ander vak dan onderzoek bedrijven en de schrijvers van een wetenschappelijk artikel beheersen doorgaans zowel het uitvoeren van onderzoek als het schrijven van een verslag erover voor collega’s in een wetenschappelijk tijdschrift, maar voor een leek kan dat lastig zijn om zo’n artikel te begrijpen. De wetenschapper leert gedurende haar/zijn loopbaan dat kennis altijd afhankelijk is van voortschrijdend inzicht en dat er veel onzekerheden zijn in het leven. Daarom wordt er bij het vermelden van een conclusie altijd een behoorlijke slag om de arm gehouden.
Voor een journalist kan het lezen van een weteschappelijk artikel ook (te) moeilijk zijn om dit goed te begrijpen, laat staan om het te vertalen naar het publiek. Maar een journalist kan er ook belang bij hebben om een ronkend artikel te schrijven om de oplage van zijn krant of tijdschrift op te jagen.
Vooral jongeren zijn kwetsbaar
In het Algemeen Dagblad van 7 november wordt alarm geslagen over de angst bij tieners voor slecht eten. Er wordt een voorbeeldverhaal aangehaald van een vlogger die op 16-jarige leeftijd al op zoek ging naar wat gezonde voeding is en daarbij aangemoedigd werd door haar volgers om minder te eten en nog meer te sporten om nog magerder te worden. Het waarschuwen voor pro-anasites is dus alleen niet meer voldoende. Jonge meiden worden kennelijk aangemoedigd om vooral slank, strak en gespierd te zijn, maar daarbij worden ideaalbeelden nagestreefd die niet realistisch zijn.
Ook jongens kunnen kwetsbaar zijn voor ideaalbeelden, maar dan gaat het vooral om het gespierd willen zijn. Het liefst moet dat in een korte tijd worden bereikt. Daarbij wordt er nog te vaak lichtzinnig over het gebruik van dopingmiddelen gedacht. Dat is jammer want het gebruik ervan schaadt de gezondheid: Je wordt misschien “mooi van buiten, maar zeker krakkemikkig van binnen”, klik maar eens op deze en deze link.
De beste weg naar jou ideaalbeeld is er eentje van doorzetten en discipline, maar overdrijf het niet.
Vroeg investeren in voedingskennis
Ik vraag me altijd af hoe het toch komt dat mensen veel bangmakerij over voeding geloven, terwijl er voldoende eerlijke kennis voorhanden is. Uit gesprekken met verschillende mensen die niet “in de voedingszorg werkzaam zijn” komt vaak naar voren dat de algemene voedingskennis bedroevend is. Tja, er is een spreekwoord dat in het land der blinden éénoog koning is.
Daarom is het juist nodig om mensen te leren om met twee ogen te kijken (als ze dat natuurlijk ook kunnen vanwege hun ooggezondheid). Maar, even zonder gekheid: Dat tieners gemakkelijk misleid kunnen worden door onjuiste voedingskennis kan vooral omgekeerd worden door op tijd te beginnen met voedingsonderwijs. Als jij het daar ook mee eens bent, teken dan dit manifest, zodat jongeren meer voedingskennis kunnen opdoen en weer leren genieten van een lekker maaltje..
Oh ja, nog even een opmerking: Het Voedingscentrum wordt alleen door de overheid betaald en ik word zelf helemaal niet gesponsord.
