Maatwerk nodig voor paralympiërs!!

Verschillende categorieën handicaps

Om een goede vergelijking te kunnen maken tussen de sportieve prestaties wordt er binnen de gehandicaptensport  met een indeling naar type handicap gewerkt. Hiervoor hanteert het Internationaal Paralympisch Comité 10 verschillende categorieën, namelijk: verminderde spierkracht, verminderde beweeglijkheid, geamputeerden, verschillende beenlengte, Kortere lichaamslengte als gevolg van minder ontwikkeld botstelsel van de romp en/of ledematen, hypertonie, ataxie, athetosis, visuele beperking en intellectuele beperking.

Allerlei classificaties voor beperkingen

Elke paralympische sport hanteert dan vervolgens een handboek met heldere definities voor welke categorie sporters met een handicap ze mogelijkheden tot sportdeelname kunnen bieden. Om een eerlijke en zoveel mogelijk gelijkwaardige competitie te realiseren worden de verschillende categorieën binnen een paralympische sport ingedeeld in classificaties aan de hand van het handboek met classificatieregels. Op de site van het Internationaal Paralympisch Comité is een overzicht te zien van 28 verschillende sporten waarvoor deze handboeken bestaan. Het betreft 23 zomersporten en 5 wintersporten die vervolgens opgedeeld worden in de verschillende categorieën. Zo kent het alpineskiën de classificaties voor skiërs met beperkingen aan een of beide benen, skiërs met beperkingen aan een of beide armen, of gebrek aan een arm en een been, zitskiërs en snowboarders. Deze verschillende categorieën worden vervolgens weer opgedeeld in verschillende classificaties. Zo kent het paralympisch alpineskiën 15 verschillende classificaties en 5 verschillende onderdelen en nog een aparte discipline voor het snowboarden.

Veel sporten zijn geschikt gemaakt

In Nederland staan 19 bonden op de website van de paralympische beweging. die een specifiek aanbod hebben voor sporters met een handicap. Het betreft hier alpineskiën, atletiek, bankdrukken, boccia, CP-voetbal, goalbal, handboogschieten, hippische sport, ijssleehockey, judo, roeien, rolstoelbasketbal, rolstoelrugby, rolstoeltennis, tafeltennis, wielrennen, zeilen, zitvolleybal en zwemmen. De Nederlandse gehandicaptensport heeft nog een uitgebreider overzicht van sportbonden die mogelijkheden bieden voor sporters met een handicap om mee te doen. Er is dus een grote diversiteit in sporten die beoefend kunnen worden door mensen met een handicap en ook zijn er meerdere contactpunten over het gehele land verspreid.

Elke sporter een eigen aanpak

De lijst met sporten bevat zowel duur, kracht als teamsporten. Voor deze verschillende sporttypen is een (sport)voedingsadvies op maat nodig dat aangepast is aan het niveau en de intensiteit van de sportbeoefening. Uit de lijst met de verschillende categorieën beperkingen en de bijbehorende classificaties voor de verschillende typen sporten blijkt dat hier goed maatwerk is vereist. De sportvoedingsadvisering  dient zowel voor de sporter met een handicap die op topniveau acteert als voor de recreatieve sporter met een handicap toegankelijk en op maat toegesneden te zijn. Maar wat weten we van de basisbehoefte aan voedingsstoffen voor mensen met beperkingen?

Sporters met missende ledematen

Wie een deel van zijn lichaam mist weegt minder en hoeft minder weefsel in stand te houden. Hierdoor neemt de absolute behoefte aan voedingsstoffen en energie af. Op de website van Maastrichts Medisch Universitair Centrum is op de pagina over het nutritional assessment een overzicht gegeven hoeveel het gemiddelde gewicht van een lichaamsdeel bedraagt. Bij een persoon waarvan een lichaamsdeel geamputeerd is kan met behulp van een rekenkundige truc bepaald worden of deze persoon een gewicht heeft binnen de range van een goede BMI door bij het gemeten gewicht de factor voor het gemiste lichaamsdeel op te tellen. Dit gecorrigeerd gewicht kan worden gebruikt om een indicatie te krijgen om na te gaan of het gewicht mogelijk binnen een gezonde BMI-range ligt. Ook is op deze wijze nog wel een correctie op de formules voor het berekenen van het basaal-metabolisme te bedenken, maar of dit dan ook overeenkomt met het werkelijke basaal-metabolisme kon ik niet bevestigd krijgen in de wetenschappelijke literatuur.

Rolstoelsporters

Sporters die rolstoelafhankelijk zijn vormen een diverse groep. Hierbij moet gekeken worden naar de reden waarom iemand rolstoelafhankelijk is. Iemand met een dwarslaesie heeft andere (voedings)problemen dan iemand die een of beide benen mist. En een sporter die met een open rug geboren is heeft weer andere zorgbehoeften en andere voedingsrichtlijnen nodig. Bedenk daarbij dat al deze mensen ook diverse typen sporten kunnen beoefenen en het wordt duidelijk dat hier geen confectiewerk mogelijk is, maar ieder voedingsadvies dient op maat gemaakt te worden en daarvoor zijn meer onderzoeksgegevens nodig.

Aanbevelingen:

1. Er is meer onderzoek nodig of veronderstellingen die er over voedingsstoffenbehoefte worden geuit ook overeenkomen met de praktijk en welke moeilijkheden en mogelijkheden sporters met een beperking zelf aangeven.
2. De kennis die er al is dient gedeeld te worden, zodat de sportdiëtist deze sporters nu al beter kan voorzien van sportvoedingsadviezen op maat.
3. Er is meer aandacht op maat nodig voor de groep sporters met een handicap, omdat deze groep een grote diversiteit kent.