Matse

In de periode rondom Pasen zie je ze liggen in de winkel. Matses. In de overige maanden liggen ze wat minder prominent in de schappen. Je zou het op het eerste gezicht niet denken, maar het is een soort brood. Ik kan me voorstellen dat dit vragen oproept: Wat is het voor type brood? Wat is het verhaal erachter? Waarom vinden we ze vooral in de tijd rondom Pasen in de winkels? Hoe gezond zijn matses?

Ongerezen broden

De matse is een ongerezen broodsoort. Ze zien eruit als grote crackers. De matse is afkomstig uit de Joodse traditie. Tijdens het Joods Paasfeest worden ze gegeten. De Joden herdenken tijdens Pesach dat ze bevrijd werden uit de slavernij en dat de uittocht uit Egypte kon aanvangen. Omdat de Joden snel moesten vluchten voor de Egyptische overheersers kregen ze van God de opdracht om geen zuurdesem aan het brood toe te voegen zodat het brood niet hoefde te rijzen. Wie wel eens brood heeft gebakken weet dat het rijzen de meeste tijd in beslag neemt. Zo konden de Joden snel een maaltijd bereiden die staande aan tafel werd gegeten zodat ze snel op pad konden gaan voor de uittocht uit Egypte.

Matses in deze tijd

Tegenwoordig worden matses niet alleen door de Joden gegeten tijdens het Pesach, maar ook door veel Christenen tijdens het Paasfeest. Tijdens de vieringen rondom Pasen wordt in de Christelijke kerken ook de uittocht van Egypte herdacht. Ook in de uitzending van The Passion wordt hieraan gerefereerd. De uitzending begint met het verhaal van het laatste avondmaal van Jezus: de viering van het Pesachfeest. Op de Paasdagen zelf staat in de Christelijke kerken vooral de opstanding van Jezus uit de dood centraal. De start van een nieuw leven.
De matse herinnert dan aan de uittocht van Egypte en laat ook zien hoe nauw de geschiedenis van het Joodse geloof verweven is met het Christelijke geloof. Beide stromingen gebruiken de matse om een feest te vieren dat qua betekenis veel overeenkomsten kent.

Hoe worden matses gegeten?

Matses worden vaak met suiker gegeten of met kaas. Het Christelijke Paasfeest markeert het einde van de veertigdagentijd waarin vroeger gevast werd. Dat vasten gebeurt nog wel maar wel in een minder strenge vorm dan vroeger. Tegenwoordig kan het vasten bestaan uit het zich onthouden van snoep, suiker, suikerhoudende levensmiddelen en luxe voedsel. Bij het luxe voedsel werden vroeger ook veel eiwitrijke gerechten zoals vlees, zuivel en eieren gerekend.
Door de matse te beleggen wordt het vasten als het ware verbroken. Suiker kan dan gezien worden als luxe beleg en kaas als een vorm van een voedzaam levensmiddel om na het vasten weer aan te sterken. Overigens is het gebruik van suiker of kaas als beleg voor de matses niet gekoppeld aan een element uit de Joodse of Christelijke leer.

Voedingswaarde matses

De laatste decennia kennen we naast de gewone matse ook de volkoren versie van dit platte brood.
Matses zijn in verschillende afmetingen te verkrijgen. Een grote matse weegt gemiddeld 20 g en levert 314 kJoules (= 75,4 kCal) en bevat 2,2 g eiwit, 0,2 g vet en 15,8 g koolhydraten, waarvan 0,8 g voedingsvezels en nagenoeg geen natrium. De volkorenversie weeg ook gemiddeld 20 g en levert 282 kJoules (= 67,8 kCal) en bevat 2,4 g eiwit, 0,4 g vet en 13,4 g koolhydraten, waarvan 2 g voedingsvezels en nagenoeg geen natrium.

Voedingswaarde brood

Een gemiddelde witte boterham weegt 30 g en levert 313,8 kJoules (= 74,1 kCal) en bevat 2,7 g eiwit, 0,5 g vet, 14,3 g koolhydraten, waarvan 0,8 g voedingsvezels en 128 g natrium. Een gemiddelde volkorenboterham weegt 30 g en levert 296 kJoules (= 69,9 kCal) en bevat 3,3 g eiwit, 0,6 g vet, 11,8 g koolhydraten waarvan 2,0 voedingsvezel en 118 g natrium.
Daaruit valt af te leiden dat de voedingswaarde op basis van de macronutriënten voor de gewone matse vergelijkbaar is met de gewone witte boterham en die van de volkoren matse vergelijkbaar is met een volkorenboterham. De matses zijn echter wel veel minder zout dan de boterhammen en dat levert dan weer een voordeel op voor wie op zoutinname moet letten.

Matses voor een goede belegging

Omdat matses groter zijn dan de gemiddelde boterham kun je er meer beleg op doen. Voor de gezonde consument kan dat echter een adder onder het graas zijn om toch onwillekeurig extra energie (lees: kJoules/kCal) binnen te krijgen. Ieder nadeel heeft echter ook een voordeel: Sporters, ouderen en mensen die bezig zijn om te herstellen van ziekte kunnen de matses goed gebruiken om er meer kaas op te doen. Daarmee verhoog je dan gelijk de eiwitinname. Voor sporters kan dat helpen voor een betere eiwitspreiding over de dag. Voor ouderen kan dit helpen om ondervoeding aan te pakken of zelfs te voorkomen en voor mensen die bezig zijn met een revalidatietraject kan dit bijdragen aan een sneller herstel.

Sporters, ouderen en revalidanten kunnen een voedingsvoordeel bereiken door wat vaker matses volledig belegd met kaas te eten.