Melk (on)gezond?

Richtlijnen osteoporose

De Wereld gezondheidsorganisatie (WHO) hanteert een norm van calciuminname op 500 mg (zie pag 129-133), oftewel maximaal twee bekers melk. In Nederland ligt de norm voor calcium voor mensen ouder dan 70 jaar op 1200 mg, per dag en dat is beduidend hoger dan de WHO-norm. Voor voolwassnene ligt de norm op 1000 mg. Omdat ouderen meer risico lopen voor een gebroken heup is deze norm hier apart vermeld. Toch leggen de WHO en het Centraal BegeleidingsOrgaan (CBO), de instantie die in Nederland behandelingsrichtlijnen voor ziekten opstelt, niet de nadruk op het gebruik van melk om botbreuken te voorkomen. De WHO stelt dat er een verband is tussen calcium- en vitamine D-inname en de botmineraaldichtheid en dat ouderen die te weinig melk drinken wel een grotere kans hebben op een calciumtekort. Volgens de Europese Voedsel en Warenautoriteit, EFSA zorgt melk voor 45-70% van de calciuminname, maar er is geen hard bewijs dat calcium uit melk osteoporose kan voorkomen.
En wat zegt de wetenschap over melk en osteoporose?

Geen verband tussen melk en osteoporose

De Amerikaanse Voedingswetenschapper Walter Willet stelt tijdens Lof der Geneeskunst 2011 (schuif de timer bij deze link naar 1.04) dat melk en calciumsupplementen geen invloed hebben op het ontstaan en het voorkómen van botbreuken; zelfs als er van de WHO-norm van 500 mg per wordt uitgegaan. Bewegen en voldoende vitamine D-inname werken wel preventief tegen osteoporose.
In landen waar vaker meer dan een halve liter melk per dag wordt gedronken worden mensen langer en er komen vaker heupfracturen voor. Vrouwen hebben sowieso een groter risico op osteoporose, maar er is geen oorzakelijk verband aangetoond tussen het drinken van melk en het vaker optreden van botbreuken.  Als een langere vrouw valt is de kracht op de botten groter dan bij een kleine vrouw, doordat langere vrouwen meestal zwaarder zijn. Maar tegenstanders van melk stellen dat de meeste mensen geen melk kunnen verdragen.

Melk is niet goed voor elk

Aziaten en Afrikanen vormen het grootste deel van de wereldbevolking en ze hebben minder vaak heupfracturen door osteoporose dan Amerikanen en Europeanen. Zij missen vaak het enzym lactase dat nodig is voor de vertering van het melksuiker lactose. Het drinken van kleine hoeveelheden melk kan bij hen leiden tot opgeblazenheid, winderigheid en diarree. Ze kunnen vaak wel yoghurt, kwark en kaas gebruiken, omdat deze geen of een laag lactosegehalte hebben. Wie lactose-intolerant is en toch melk wil drinken kan preparaten die de lactose in de melk afbreken, zoals Kerulac, Disolut en Kerutabs gebruiken. Blanke mensen zijn mondiaal in de minderheid, maar beschikken wel over het enzym lactase waardoor ze lactose wel goed kunnen verteren.

Geen verband tussen melk Parkinson

In de vorige decennia is in enkele onderzoeken een verband gesuggereerd tussen het drinken van melk en het ontstaan van de ziekte van Parkinson. En soms worden deze onderzoeksresultaten gebruikt om het drinken van melk te ontmoedigen, maar een literatuursearch met de zoektermen ‘milk’ en ‘Parkinson’ op Pubmed, een wetenschappelijke database voor medische artikelen, leert dat dit verband niet aangetoond is.
Vervolgens worden er verbanden gelegd tussen melk en kanker. Ook hier ging Walter Willet tijdens zijn Lof der geneeskunstlezing (schuif de timer bij deze link naar 1.04) op in.

Relatie melk en kanker niet bewezen

Borst- en prostaatkanker komt vaker voor in landen waar meer dan 3 glazen melk per dag worden gedronken, maar dat kan ook veroorzaakt worden door andere leefstijlfactoren die niet zijn meegenomen in de studies.
Lange vrouwen hebben een groter risico op het ontwikkelen van borstkanker en kanker van de dikke en de endeldarm en dat geldt mogelijk ook voor kanker aan de alvleesklier en de eierstokken. Qua voeding is alleen een verband gevonden met melk, maar niet met kaas. Willet veronderstelt dat het hormoon IGF-1 dat wel in melk, maar niet in kaas voorkomt hier de oorzaak van is. IGF-1 heeft invloed op de werking van groeihormoon en op de lengtegroei.
Onderzoek in de VS toonde aan dat melk (en calcium) tot een geringe afname van het risico op kanker aan de dikke darm en diabetes type 2 leiden, maar in de VS wordt vitamine D aan de melk toegevoegd. Het is mogelijk dat alleen vitamine D preventief werkt tegen kanker, maar het kan ook dat calcium in combinatie met andere stoffen in melk hiervoor zorgt.

Conclusie

Er is meer onderzoek nodig om de invloed van melk op het ontstaan en voorkómen van osteoporose, de verschillende vormen van kanker en andere ziekten in kaart te brengen, voordat er een goede richtlijn kan worden gegeven over de ideale aanbeveling.
Tot die tijd is het aan te raden om niet meer dan 3 glazen halfvolle of magere melkproducten per dag te gebruiken, zodat er wel voldoende eiwit, calcium en B-vitamines met melk worden ingenomen. Willet adviseert om niet meer melkproducten te gebruiken dan ‘2 servings per day’. De Amerikaanse maat voor 1 glas is 245 ml en dat komt dus overeen met 500 ml oftewel 3 glazen melk.

Oh ja, deze blog is niet gefinancierd door de zuivelindustrie, niet door de antimelklobby en ook niet door de producenten van middelen om lactose te verteren.