Melkalternatieven even gezond als melk?

Verschillende redenen en manieren om melk te mijden

Er zijn mensen die geen melk drinken, omdat ze het gek vinden dat de mens ook na de zoogfase melk blijft drinken. Anderen vinden dat melk van de koe, of de geit alleen bedoeld is voor het kalf of het lam. Daarnaast worden ook redenen genoemd als lactose-intolerantie, melkallergie, maar er kunnen ook ethische redenen genoemd worden, zoals het vermijden van het gebruik van dierlijke producten, uit respect voor alle leven, etc.
Sommige mensen zegen dat ze geen melkproducten nuttigen, maar als er goed navraag gedaan wordt blijkt dat ze soms wel yoghurt en/of kwark en/of karnemelk gebruiken. Het lijkt erop dat deze mensen zich niet realiseren dat deze producten ook afkomstig zijn van koemelk. Mensen die lactose-intolerant zijn kunnen er juist voor kiezen om alleen yoghurt en kwark te gebruiken omdat ze dit wel goed kunnen verdragen.

Lactose-intolerant en toch melk drinken?

Mensen die lactose-intolerant zijn missen het enzym lactase. Als zij melk drinken kunnen ze last krijgen van een opgeblazen gevoel, darmkrampen, buikpijn, winderigheid en diarree. Lactose-intolerantie komt bij het grootste deel van de wereldbevolking voor, maar bij mensen die al generaties lang in Noord- en West-Europa leven is in de loop der eeuwen een gen actief geworden die ervoor zorgt dat deze mensen gedurende hun gehele leven lactase aanmaken in de dunne darm.
Voor mensen die lactose-intolerant zijn en die toch graag melk willen drinken is er tegenwoordig ook lactosevrije melk in de gewone supermarkten te verkrijgen. Ze kunnen ook lactasetabletten kopen die direct aan gewone melk kunnen worden toegevoegd, zodat de lactose al afgebroken wordt voordat de melk wordt gedronken.

Geitenmelk en koemelk (on)geschikt voor baby’s?

Sommige mensen drinken liever geitenmelk dan koemelk. Geitenmelk en koemelk leveren nagenoeg evenveel eiwitten, vetten en koolhydraten. Melk geldt als een belangrijke voedingsbron van eiwitten, calcium en vitamine B12.  Koemelk en geitenmelk zijn in onverdunde vorm niet geschikt voor baby’s, omdat het eiwit en mineralengehalte veel hoger is dan moedermelk. Dat is ook logisch omdat kalveren en lammetjes gedurende het eerste jaar veel harder groeien dan mensenkinderen. Een koe en een geit worden in een paar jaar volwassen, terwijl een mens daar 18 jaar over mag doen.
Circa 2-3% van de baby’s is allergisch voor melk. De meeste kinderen overgroeien deze allergie en kunnen vaak rond de eerste verjaardag de koemelk weer zonder problemen gebruiken.

Plantaardige melkvervangers zijn geen melk

Er zijn tegenwoordig ook heel veel plantaardige alternatieven voor melk op de markt, zoals sojadrink, amandel-, haver- hazelnoot-, kokos-, rijst- en speltdrink.
De plantaardige melkvervangers worden drinks of drank genoemd, omdat ze niet voldoen aan de eisen van het melkbesluit om als melk aangeduid te worden. Kokosmelk daarentegen wordt wel als melk aangeduid. Het betreft hier vocht dat binnen in de kokosnoot te vinden is. Kokosmelk wordt ook wel klappermelk genoemd. Kokosdrink wordt verkregen door een mengsel van kokosmelk en rijstdrank.

Voedingswaarden van melk en de plantaardige vervangers

In de onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de analyses van de verschillende plantaardige melkalternatieven. De analyses zijn gegeven per 100 g product.

De gegevens voor de analyses van koemelk, geitenmelk en kokosmelk zijn ontleend aan de NEVO-tabel. De analyses van de andere melkvervangers zijn terug te vinden op de website van deze producent. Er zijn ook andere leveranciers van deze plantaardige melkvervangers, maar de analyses van deze dranken zijn bij alle producenten vrijwel gelijk aan elkaar.
Koemelk, geitenmelk en sojadrink zijn vergelijkbaar qua samenstelling en hebben de hogere voedingswaarde dan de andere dranken in deze tabel. De overige plantaardige melkvervangers leveren beduidend minder eiwit. Daarnaast bevatten hazelnootdrank, kokosdrink, rijstdrank en speltdrank veel meer koolhydraten en suikers dan koemelk, geitenmelk en sojadrink. Daarnaast leveren hazelnootdrank en kokosmelk weinig calcium.

Zijn koemelkvervangers even gezond als koemelk?

Kortom: als er geen sprake is van lactose-intolerantie en/of een melkallergie zijn koemelk en sojadrink de beste bronnen voor eiwit, calcium en vitamine B12. Geitenmelk is ook een prima bron van eiwit en calcium maar zit wat lager in vitamine B12.
Plantaardige varianten zoals hazelnoot-, kokos-, rijst en speltdrinks bevatten beduidend meer koolhydraten en suikers dan koemelk.