Naar minder overgewicht met behoud duurzaamheid

Het kan je als lezer van deze blog (en nieuwsvolger) niet ontgaan zijn dat er een breed pleidooi is voor meer preventie. Daarbij gaat het om het voorkomen en verminderen van overgewicht en de ziekten die verband houden met overgewicht. Daarnaast gaan er ook stemmen op om meer in te zetten op duurzaamheid. Kan preventie van overgewicht en inzetten op duurzaamheid samengaan?

Redenen voor preventie

Nu zijn er meerdere redenen aan te voeren waarom er nu zoveel aandacht is voor preventie. Het ziektebeloop bij COVID-19-patiënten met obesitas en overgewicht is veel ernstiger dan bij mensen zonder overgewicht. De COVID-pandemie heeft laten zien hoe kwetsbaar het zorgsysteem is om deze onverwachte toename in de zorgvraag te behappen. Het percentage mensen met overgewicht en obesitas stijgt al jarenlang. Daarnaast neemt ook de zorg(vraag) voor ziekten die gecorreleerd zijn aan overgewicht toe. De verwachting is ook dat er op termijn meer ouderen zijn in verhouding tot jongeren. Omdat ouderen een grotere kans op allerlei ziekten is het nodig om meer in te zetten op toename van het aantal jaren in een goede gezondheid.

Hoge kosten en meer persoonlijk leed

Op basis van prognoses voor de bevolkingssamenstelling voor de komende decennia en de huidige trends voor overgewicht wordt gevreesd dat de zorgkosten op termijn niet meer op te brengen zijn. Dat zou ertoe kunnen leiden dat er keuzes gemaakt moeten worden wat wel, en wat niet meer vergoed wordt. Verder kan het tot gevolg hebben dat er gekozen moet worden welke zorg nog wel en welke zorg niet meer uitgevoerd wordt.
Naast de kosten voor zorg kan toename van overgewicht ook leiden tot afname van duurzame inzetbaarheid van mensen. Het belangrijkste is echter dat er veel gezonde jaren verloren gaan. Dat zorgt voor veel persoonlijk leed. Daarbij hebben we het dan nog niet eens over de onterechte fatshaming.

Winst van preventie op langere termijn

Overgewicht wordt echter niet alleen veroorzaakt door te veel eten en te weinig bewegen. Er zijn ook andere factoren die bijdragen aan het overgewicht. Daarbij kun je denken aan de obesogene omgeving waarin je voortdurend wordt verleid tot het maken van “foute” (voedsel)keuzes. In deze folder vind je tips hoe je met deze keuzemogelijkheden om kunt gaan en jezelf meer naar een gezonde keuze sturen.
Nu is een gezond gewicht niet meteen de opmaat voor een gelukkig leven, maar het kan wel leiden tot minder zorg(en) over je gezondheid. Daarnaast is de kans ook groter dat je langer actief kunt zijn met leuke bezigheden. Maatschappelijk gezien draagt preventie voor overgewicht ook bij tot duurzame inzetbaarheid van mensen. Dat is echter een opbrengst die pas op langere termijn wordt bereikt.

Ongezonde calorieën op termijn duurder

Obesitas komt vaker voor bij mensen met lagere inkomens. Daarom wordt vaak aangegeven dat gezond eten duurder is dan ongezonde voedingsmiddelen. Dat wordt ook bevestigd als je de aanbiedingen uit de folders van de verschillende supermarkten en het aanbod van maaltijdverkopers bestudeerd. Voor voedingsmiddelen en maaltijden die voornamelijk uit minder gezonde producten bestaan betaal je per calorie minder dan voor maaltijden en voedingsmiddelen die uit gezonde producten bestaan. Met andere woorden: ongezonde calorieën zijn goedkoper dan gezonde calorieën, maar op de lange termijn zijn ze duurder.

Creativiteit en keuzes maken

Toch is het ook met een smalle beurs wel mogelijk om gezonde keuzes te maken, maar dat vereist wel creativiteit. Niet alle mensen zijn creatief en niet iedereen is ook even goed in voedselvaardigheden. Bovendien blijkt uit de tips die in dit artikel worden gegeven dat het ook een kwestie van keuzes is en van voldoende tijd investeren bij het inkopen en bereiden van voedsel. Het kost dus extra tijd en inspanning en daarvoor is ook kennis nodig.

Minder eten en kiezen voor duurzaamheid

Het minder eten van energierijke (calorierijke) producten, maar voldoende energie-inname gecombineerd met krachttraining helpt voor het verbeteren van de lichaamssamenstelling en het gewicht. Daarbij moet natuurlijk wel rekening gehouden worden met wat er haalbaar is. En als je dan toch met een switch bezig bent kun je gelijk ook meer inzetten op duurzaamheid. In de huidige Schijf van Vijf wordt al wel meer rekening gehouden met duurzaamheidsaspecten dan bij de vorige versies van dit voorlichtingsmodel. Toch kun je vaak nog meer stappen maken, door te kiezen voor producten van het seizoen, onbewerkte producten en minder grote porties.

Lastige keuzes vereenvoudigen is duurzaam

Voor het maken van een goede preventiestrategie is naast grote massa-mediale interventies ook een persoonlijke benadering van belang. Overgewicht wordt bij iedereen die te zwaar is veroorzaakt door een andere combinatie van factoren. Daarom moet een persoonlijke benadering altijd een onderdeel zijn van de behandeling ervan bij een totale interventie op bevolkingsniveau. Op individueel niveau wordt dan gekeken welke keuzes er gemaakt kunnen worden en hoe deze persoonlijk aangepast kunnen worden. Hierin kan de diëtist een belangrijke rol spelen naast alle ander professionals die daarbij nodig zijn.
Het doel van de behandeling is dan dat de lastige keuzes voor de patiënt zo eenvoudig mogelijk gemaakt worden voor de patiënt. Op die manier kan duurzaamheid qua gezondheid en milieu hand in hand gaan.