Pasen en eettradities

Op de eerste zondag na de eerste volle maan na 21 maart wordt het Paasfeest gevierd. Eigenlijk begint de aanloop naar Pasen al met de Carnaval. In deze zeven weken zijn er verschillende perioden te onderscheiden die gekoppeld zijn aan verschillende voedingsgebruiken. In deze blog worden de perioden en de betekenis van de verschillende voedingsgewoonten kort aangestipt.

Carnaval als aanloop naar Pasen

Eigenlijk begint het Carnaval al op de elfde van de elfde: Sint Maarten. Dan wordt Prins Carnaval gekozen samen met zijn raad van elf. Boven de grote rivieren in Nederland wordt er vaak gedacht dat het een feest is waarop iedereen flink los gaat met eten en vooral het drinken (van alcoholische dranken). Toch wordt het feestvieren daarin heel erg tekort gedaan. Vaak zijn het ook reünies binnen de plaatsen waar het gevierd wordt, omdat veel mensen dan voor die dagen terug gaan naar “hun dorp/stad”. Centraal staat echter dat alle feestvierders zich verkleden en in de optochten wordt vaak de spot gedreven met bepaalde actualiteiten. Een ander onderdeel is dat de standsverschillen dan wegvallen. Plaatsen krijgen tijdelijk een andere naam en Prins Carnaval met zijn Raad van Elf zijn dan voor even de baas. Het Carnaval begint op de zaterdag en duurt tot dinsdag. Carnaval eindigt op Vastenavond, (dinsdagavond), klokslag 24.00 uur. Vroeger gold voor die dag dat dan alle vet opgemaakt moest worden voor de aanvang van de vastenperiode.

Aswoensdag en vastentijd

De eerste dag na Carnaval is Aswoensdag. Op Aswoensdag kan er een askruisje worden gehaald in de Rooms-Katholieke kerk. Het Askruisje is bedoeld om aan de sterfelijkheid van de mens herinnerd te worden. Wanneer de priester het askruisje aanbrengt spreekt hij de volgende tekst uit:  “Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren” (in het Latijn: “Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris”). Op deze dag vangt de Vastenperiode aan. Deze periode wordt ook wel aangeduid als de Veertigdagentijd. Deze duurt tot en met Stille Zaterdag, de Zaterdag voor Pasen.
Het vasten kan op verschillende manieren worden ingevuld, zoals ook hier valt te lezen.
Tegenwoordig wordt het vasten ook wel eens ingezet als detox, maar aangezien we een heel mooie detoxsysteem hebben in de vorm van de lever en de nieren is vasten als detox niet nodig.

Palmzondag en de Goede of Stille Week

De laatste week voor Pasen wordt het vasten gebroken. De zondag voor Pasen wordt Palmzondag genoemd. Op deze dag wordt de intocht van Jezus in Jeruzalem gevierd. In de Oosterse Orthodoxe Kerken wordt er op Palmzondag niet gevast, maar in de rest van de Goede Week wordt er wel weer gevast. Op Witte Donderdag wordt de instelling van het Heilig Avondmaal gevierd. Zoals in een eerdere blog al werd vermeld zijn de ideeën over de portiegroottes tijdens het laatste avondmaal van Jezus ook steeds aan de tijd aangepast. Jezus en zijn leerlingen vierden toen het Joodse Pesachfeest. Tijdens dat feest werden er ongerezen broden gegeten. Tegenwoordig kennen we daar de matse als variant op. Op Goede Vrijdag wordt de kruisiging van Jezus herdacht. Dit wordt gezien als een vastendag. Op Stille Zaterdag wordt er dan vaak overdag gevast en ’s avonds vindt de Paaswake plaats. In de bijbehorende viering die ’s avonds na zonsondergang plaatsvindt wordt gevierd dat Jezus het kwaad overwon en opstond uit de dood. Deze viering waarbij het licht (in de vorm van een brandende kaars) de kerk binnengebracht wordt luidt het eind van de vastenperiode in.

Pasen: nieuw begin van het leven

Tijdens de vastenperiode werd er vroeger vooral ingezet op het vermijden/verminderen van vlees en andere eiwitrijke (dierlijke) producten. Daarom kun je het ei, als typisch voedingsmiddel voor Pasen, een dubbele betekenis toekennen. De eerste die vooral past bij de symboliek van het Paasverhaal is dat het ei geldt als het begin van een nieuw leven. Deze gedachte past ook bij het idee van een lentefeest waarbij de natuur weer ontwaakt uit haar winterslaap. Daarnaast kan het ei ook als een eiwitbron in de voeding worden aangemerkt. In het verlengde van de gedachte van (her)nieuw(d) leven kan het ei ook gezien worden als bron van kracht. De eiwitten kunnen en mogen weer gebruikt worden na een periode van schaarste. Pasen is dus doordrenkt van tradities die gekoppeld zijn aan voeding.

Heel goede Paasdagen toegewenst!