Pesticiden op populaire vruchtgroenten?

Vorige week was er in deze blog aandacht voor komkommernieuws. Het eten van komkommers kent voordelen, en je kunt ze op heel veel manieren bereiden. Toch blijkt er ook sprake van bezorgdheid of de komkommer nog wel zo gezond is nu er “tegenwoordig zoveel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt”. Daarom wordt in deze blog gekeken in hoeverre het gebruik van allerlei chemicaliën bij de komkommerteelt kwaad kan bij de huidige komkommerconsumptie.

Nog altijd een te lage groenten inname

Bij het vaststellen of iets gezond is of niet gaat het er ook om hoeveel je er in een bepaalde tijd van eet. Dat geldt ook voor de komkommer. In Nederland wordt voortdurend bijgehouden wat er door de bevolking in allerlei leeftijdsgroepen wordt gegeten. Je kunt daar informatie over vinden op deze website. Vervolgens kun je dan zoeken bij de voedingsgroep “groenten” hoeveel komkommer er gegeten wordt. Daar vind je bijvoorbeeld dat de ”gemiddelde Nederlander” slechts 131 g groente per dag nuttigt, terwijl de aanbeveling voor volwassenen op ten minste 200 g/dag ligt. Er is dus nog veel (gezondheids)winst te behalen als het om de inname van groenten gaat.

Populaire vruchtgroenten

Uiteraard eet je niet elke dag hetzelfde en afwisseling is belangrijk om van alle voedingsstoffen wat binnen te krijgen.
Als je op de pagina over groenten-consumptie verder doorzoekt vind je ook een top 10 van populaire groenten. De tomaat staat op nummer 1 met 20,2 g/dag, gevolgd door de wortel (10,4 g/dag), de sla (8,5 g/dag) en op plaats 4 de komkommer met een gemiddelde dagelijkse inname van 8,4 g/dag. Kortom, gemiddeld gezien is de inname van komkommer per dag niet zo hoog. Dat geldt overigens ook voor de tomaat.

Pesticiden op tomaat en komkommer?

De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) geeft jaarlijks een overzicht uit hoeveel resten er van gewasbeschermingsmiddelen worden aangetroffen op alle voedingsmiddelen. Hoewel er in de laatste factsheet wordt gemeld dat er minder monsters zijn genomen als gevolg van de COVID-beperkingen lijkt het erop dat de trend in Nederland en de overige landen van de Europese Unie van weinig overschrijdingen van de grenswaarden voor residuen voortgezet wordt. Groenten die echter uit Azië afkomstig zijn, bevatten aanmerkelijk vaker residuen van gewasbeschermingsmiddelen dan groenten die in Nederland en andere EU-landen worden geteeld.

Maar wat zeggen critici?

In Nederland kennen we echter ook een werkgroep Pesticiden Action Network (PAN) die ook bijhoudt hoeveel residuen er op voedingsmiddelen worden gevonden. Zij beperken zich echter tot de meest schadelijke residuen. Zij hanteren dan ook een andere terminologie in hun rapport, namelijk “Kandidaten voor vervanging”. Het gaat dan om 61 stoffen die 12% vormen van het totaal aantal toegestane bestrijdingsmiddelen. PAN gebruikt dezelfde analysegegevens als de NVWA. Ze hebben deze gekregen nadat ze een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) hebben gedaan. PAN geeft aan dat er wel een stijgende trend is vanaf 2007 tot 2020 qua hoeveelheid residu van de 61 stoffen. Echter, de stijging op groenten is daarbij minder uitgesproken dan bij fruit. Bij komkommers is dan wel een duidelijke toename te zijn van residu, maar sinds 2015 kunnen de residugehaltes ook nauwkeuriger worden gemeten. Het gaat om een toename van 0,38 mg/kg in 2007 naar 0,50 mg/kg in 2020 gemeten in monsters afkomstig uit alle landen. Juist omdat het PAN alleen rapporteert over 61 stoffen die slechts 12% van het totaal aan bestrijdingsmiddelen gaat betreft het hier niet een eerlijke vergelijking met de bevindingen van de NVWA.

Strenger toelatingsbeleid om telers te beschermen

Ondertussen dringt het Rijks Instituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ook aan op een strenger beleid bij het toelaten van gewasbeschermingsmiddelen. Daarbij kijkt het RIVM hier niet alleen naar de consument, maar vooral naar de telers zelf. Zij zouden door herhaaldelijke blootstelling een groter risico hebben op het krijgen van neurodegeneratieve ziekten, zoals  ziekte van Parkinson, ziekte van Alzheimer etc. Meer daarover is hier te vinden.

Wat kunnen we met deze informatie?

Het betekent dat de NVWA zeker vinger aan de pols moet houden, (of beter gezegd: voldoende moet bemonsteren) om de situatie te blijven monitoren. Uiteraard zal de NVWA een bepaalde partij groenten met een te hoog residugehalte uit dezelfde oogst van dezelfde teler uit de handel halen en deze in de komende tijd extra controleren. Verder is het een goed idee als de PAN ook vinger aan de pols houdt en aanzet tot vervanging van stoffen die potentieel schadelijk(er) kunnen zijn voor de gezondheid. Daarbij draagt het RIVM bij door ook naar de veiligheid van de telers te kijken bij het toelaten van bestrijdingsmiddelen.
Als we echter kijken naar de totale consumptie van komkommer per dag (8,4 g) kun je stellen dat de inname van residu via komkommers erg klein is.

Voordeel-nadeel afweging groenten

Dat is een normaal en gangbaar beleid wat NVWA altijd doet. Bij een keuze voor inname weeg je altijd de voordelen af tegen de nadelen. Dat geldt ook voor groenten (en fruit). De gezondheidseffecten van groenten zijn groter bij voldoende inname dan de nadelige effecten van de residuen van gewasbeschermingsmiddelen op de groenten zelf. Praktisch vertaald naar de komkommerinname van 8,4 g/dag is de kans op een overschrijding van de inname van residu over de lange termijn erg klein, omdat de NVWA scherp controleert en de komkommers snel uit de handel neemt bij gevaarlijk hoge concentraties van schadelijke stoffen.

Wat betekent dit voor de consument?

De controle op het voedsel en voedselveiligheid lijkt de laatste jaren toch beter te verlopen doordat we minder/geen last meer hebben van de COVID-beperkingen. De consument kan dus met een gerust hart voldoende groenten eten. Juist door naast de komkommers ook andere groenten te nuttigen krijg je meer goede voedingsstoffen binnen.
Nederlandse groenten bevatten doorgaans zeer weinig resten van bestrijdingsmiddelen in vergelijking met groenten die vanuit het buitenland worden ingevoerd. Daarom is het raadzaam om voor Nederlandse groenten te kiezen.
Daarnaast hoeven de Nederlandse komkommers en tomaten niet over grote afstanden worden aangevoerd en dat helpt dan weer om de CO₂-uitstoot te verminderen.