Pronkboon, geen sierplant, maar vergeten groente
Het is al vaker gezegd: we eten te weinig groenten. Soms worden er maaltijden geserveerd waarbij de groenten ontbreken. Daarbij heb je het dus over “vergeten groenten”. Kennelijk is de persoon die de maaltijd opdient “vergeten” hoe belangrijk groenten zijn als leverancier van nodige voedingsstoffen. Maar er zijn ook groenten die “in de vergetelheid” zijn geraakt. Daar zijn verschillende voorbeelden van, maar in deze blog kijken we naar een sierlijke boon die nogal onbekend is. Het gaat hier om de pronkboon.
Pronkboon, sterk, rariteit en vergeten exoot
De pronkboon komt oorspronkelijk uit de berggebieden in Centraal-Amerika en Mexico. De Latijnse naam van deze peulvruchtensoort luidt Phaseolus Coccineus. Toch wijkt deze peulvrucht af van andere snijbonen, doordat ze ondergrondse kiemlobben heeft en aan kruisbestuiving doet. Wanneer je het zaadje (de boon) plant, breken de wortels etc, door vanuit het zaadje. De bloem van de plant kan in twee kleuren voorkomen, namelijk witte en rode bloemen.
Het is een sterke eenjarige plant die niet erg vatbaar is voor ziekten. In dat kader kun je als (hobby)kweker besparen op gewasbescherming. De ruwe buitenkant doet eerst vreemd aan in vergelijking met andere snijbonen, maar het is de moeite waard om deze “rare snijboon” uit de vergetelheid te halen.
Pronkboon: Sierlijke vlinderbloemige
De pronkbonen, soms “Roomsche Boonkes” genoemd, hebben bloemen die groter en sierlijker zijn dan de bloemen van overige snijbonensoorten. Daarom worden ze ook wel “pronkbonen” genoemd. Pronkbonen behoren tot de plantenkundige familie van de vlinderbloemigen. Dat betekent dat de bloemen een bepaalde vorm hebben. De bloemen hebben vijf kroonblaadjes, waarvan er twee volledig aan elkaar gegroeid zijn en de overige drie zijn gedeeltelijk aan elkaar gegroeid. Een van de blaadjes vormt de vlag, twee vormen de zwaarden en twee zijn de kiel van de bloem. Binnen in de bloem(kroon) vind je 10 meeldraden en 1 stamper.
De vlinder gaat op de zwaarden zitten, waardoor deze naar beneden zakken en de stamper en de meeldraden bereikbaar worden. Daarna voedt de vlinder zich met de nectar en ze neemt de stuifmeelkorrels vanaf de meeldraden aan haar lijf mee naar een andere bloem en laat deze dan weer achter op de stamper.
Pronkboon op 2 manieren te eten
Eigenlijk is de pronkboon een “rare snijboon”. Omdat het een plant is met een sierlijke bloem wordt al snel de indruk gewekt dat het om een siergewas gaat. Toch vormt zich uit het vruchtbeginsel van de bloem een snijboon, die een lengte van 25-29 cm heeft. De gewone snijboon heeft een lengte van 22-26 cm. De buitenkant is veel ruwer dan een gewone snijboon. Ze kan als snijboon worden gegeten, maar de pronkboon heeft wel een meer uitgesproken smaak dan de “gewone snijboon”. Wanneer de peul zo laat geoogst wordt dat de boontjes/vruchtjes binnenin volgroeid zijn kunnen ze worden gegeten als een peulvrucht. Evenals andere peulvruchten levert de vrucht ook veel hoogwaardige eiwitten en kan daarmee als een vleesvervanger worden gegeten. Het levert ook koolhydraten en vezels. De peul is dan zelf niet meer zo smakelijk.
Zaaien, oogsten en eten
De bonen kunnen vanaf half mei tot juni worden gezaaid. Vanaf de ijsheiligen (kunnen ze buiten worden uitgeplant. Vervolgens kan er vanaf eind juli tot en met eind augustus worden geoogst. Wanneer je echter half juni de bonnen zaait geldt dat er vanaf de derde week van augustus tot de eerste nachtvorst worden geoogst. Wat je dan oogst zijn in feite de peulen, zoals je ze hier ook op de foto ziet. De eigenlijke bonen zitten binnenin en zijn nog niet rijp. De peulen kun je net zo verwerken en koken als je met snijbonen doet. Je haalt de toppen eraf en trekt de draad uit de rugnaad van de boon. Vervolgens was je de bonen en snijdt ze fijn zoals je dat met snijbonen doet.
De bonen zelf worden pronkers genoemd. Ze kunnen net als peulvruchten in allerlei gerechten worden verwerkt en als vleesvervanger worden gebruikt.
Wie wat bewaart: Snij- en pronkbonen invriezen
Vroeger werden snijbonen en pronkbonen ook wel geweckt, maar je kunt ze ook prima per portie invriezen. Dat werkt als volgt:
Nadat je de bonen hebt getopt, van de rugdraad hebt ontdaan, gewassen en fijngesneden breng je een ruime hoeveelheid water aan de kook
Vervolgens voeg je de bonen toe en brengt het geheel weer aan de kook.
Daarna laat je de bonen nog 4 minuten koken en je laat ze daarna gelijk afkoelen op een flinke portie ijsblokjes en wat koud stromend water.
De bonen zijn nu geblancheerd en beter beschermd tegen bederf.
Nadat ze afgekoeld zijn kun je ze per portie invriezen en ze zijn dan nog wel een jaar houdbaar. Zo kun je in de winter ook snel een maaltijd met groente op tafel zetten.
