Schijf For Life opvolger van Schijf van Vijf?
Op 20 september werd de Schijf for Life gepresenteerd. In dit voorlichtingsmodel gaat het om een veganistische voeding. De belangrijkste doelstellingen lijkt om een snellere transitie naar een plantaardig voedingspatroon te bereiken en om een leefbare toekomst te genereren. Daarbij beogen de samenstellers om een volwaardige voeding te adviseren voor alle leeftijdsgroepen. De schrijvers hebben ook een achtergrondrapportage geschreven om hun model uit te leggen. Hoe degelijk is de onderbouwing? Is de Schijf van Vijf achterhaald? En wat zijn de verschillen met de Eatpapers?
Schijf for Life
De Schijf for Life is opgesteld door een groep van zeven diëtisten. Deze diëtisten stellen dat een plantaardig eetpatroon gezond is voor alle leeftijdsgroepen, inclusief de zwangere vrouwen, ouderen en (jonge) kinderen. Zij vinden verder dat het de hoogste tijd is om over te gaan op uitsluitend plantaardige voeding om het klimaat en het milieu te sparen voor de toekomstige generaties. Ze zeggen echter niet dat de basisadviezen van de Schijf van Vijf achterhaald zijn. De samenstellers van de Schijf for Life vinden dat er nog meer gedaan kan worden om de klimaatveranderingen tegen te gaan.
Schijf for Life versus Eatpapers
Het is niet het eerste voedingsadvies waarbij er gekeken is naar de invloed van de voedingsgewoonte op het milieu. In 2019 gaven een groep wetenschappers, afkomstig uit verschillende disciplines in The Lancet een klimaatbestendig voedingsadvies. In deze Eatpapers wordt uitgelegd welke verschuivingen in ons eetpatroon nodig zijn om tot een duurzaam voedingsadvies te komen voor de gehele wereldbevolking voor 2050. Deze Eat-Lancet Commission heeft daarbij ook gekeken naar een rechtvaardige verdeling van plantaardig en dierlijk voedsel voor alle mensen. Het initiatief leidde al tot meerdere acties in verschillende mondiale regio’s. In Europa kennen we bijvoorbeeld de groep Susfans die uitgaat van deze drie pijlers.
Voedingsadvies Schijf for Life
De algemene richtlijnen volgens de Schijf for life luiden:
1. Drink dagelijks 1,6 liter (vrouwen) tot 2 liter (mannen) water. Daarbij gaat de voorkeur naar (kraan)water, eventueel aangevuld met enkele koppen ongezoete thee of koffie. Verder wordt geadviseerd om het gebruik van suikerhoudende, kunstmatig gezoete dranken en alcoholische dranken te beperken
2.Eet dagelijks ten minste 300 g fruit en 300 g groente en vul dit dagelijks aan met maximaal 1 theelepel gedroogd zeewier of vergelijkbare voedingsmiddelen, zoals Iers mos, zeesla, wakame of één norivel.
3. Gebruik dagelijks ten minste 90 g (bereid) gewicht graanproducten en tenminste 100 g knolgewassen, zoals (zoete) aardappelen en cassave.
4. Eet dagelijks tenminste 160 g peulvruchten en sojaproducten. Beperk het gebruik van kant-en-klare vleesvervangers en – vleeswaren.
5. Eet dagelijks tenminste 25 g ongebrande en ongezouten noten, zaden en/of pitten en 100 procent pindakaas of een andere notenpasta. Ook de avocado wordt aangeraden als bron van gezonde vetzuren. Daarnaast wordt 1 eetlepel gebroken lijnzaad, chiazaad of 1 handje walnoten aangeraden om voldoende alfalinoleenzuur (ALA) binnen te krijgen.
Voedingsadvies Eatpapers
In de samenvatting van het rapport van de Eat Lancet Commission wordt een globale voedingsrichtlijn geadviseerd met algemene voedingsadviezen, zie ook hier. Binnen deze adviezen wordt een spreiding aangegeven voor de inname van de verschillende voedingsmiddelengroepen. Een rechtstreekse vertaling van de aanbevelingen die uitgedacht zijn in opdracht van de EAT-Lancet Commission zouden in de Nederlandse Richtlijnen Goede Voeding van 2015 tot de volgende wijzigingen leiden:
1. Eet dagelijks ten minste 300 g groente en 200 g fruit
2. Eet ongeveer 230 g volkorenproducten, zoals bruinbrood, volkorenbrood of andere volkoren producten zoals volkoren pasta’s
3. Eet dagelijks 1 opscheplepel peulvruchten en 1 opscheplepel sojaproducten
4. Eet niet meer dan 2 eieren per week
5. Eet niet meer dan 1 keer per week een portie rood vlees
6. Neem dagelijks een handje pinda’s en een handje andere noten
7. Neem niet meer dan 250 g zuivelproducten
De overige adviezen voor koffie, thee, water, vis en kip blijven ongewijzigd. Dat leidt dan tot een verschuiving van meer dierlijk naar nog meer plantaardig die realistisch is en ook haalbaar voor mensen die niet zoveel geld te besteden hebben.
Schijf For Life minder duurzaam dan Eatpapers
Kijkend naar de duurzaamheid en haalbaarheid van de voedingsadviezen van de Schijf for Life en Eatpapers zijn er nogal wat verschillen te vinden. Bij het opstellen van de Eatpapers zijn wetenschappers met veel verschillende achtergronden betrokken geweest. Daarbij moet gedacht worden aan deskundigen op gebied van gezonde voeding, maar ook uit de agrarische sectoren waar kennis is over de voedselproductie en mineralenkringloop. Verder is er gekeken naar het watergebruik en behoud van biodiversiteit in zee en op het land en de verkrijgbaarheid van producten in de verschillende seizoenen. Ook de transportkosten (in geld en milieudruk) zijn meeberekend in het advies.
Bij de adviezen van de Schijf for Life is door zeven diëtisten voortgebouwd op een paar documenten van het WHO en een aantal onderzoeken, maar er ontbreekt een visie op de milieudruk, watergebruik en verkrijgbaarheid van de producten in de verschillende seizoenen. Ook ontbreekt een visie op de herbruikbaarheid van producten die door dieren worden geleverd.
Een paar adviezen voor Schijf for Life-groep
Voor de opstellers van de Schijf for Life is het aan te raden om zich ook in andere aspecten voor een goed klimaatbehoud te verdiepen. Hierbij valt te denken aan milieudruk door transportkosten, energie- en watergebruik voor productie van plantaardige (en dierlijke) voedingsmiddelen.
Daarnaast is het raadzaam om zich meer te verdiepen in de biologische beschikbaarheid van mineralen uit plantaardige voedingsmiddelen.
Verder is het van belang om een uitspraak te doen in hoeverre het gehalte aan zware metalen in zeewier tot toxische innames voor de verschillende leeftijdsgroepen en eventuele gezondheidsschade kan leiden.
Ook is er aandacht nodig voor het duurzaam omgaan met mensen in de agrarische sector en mensen die een (te) laag inkomen hebben. Een eerlijke prijspolitiek houdt namelijk ook in dat de producenten en hun gezinnen voldoende inkomen moeten hebben. Daarnaast moeten anderen met een te laag inkomen voldoende geld hebben om voedsel te kunnen kopen.
Advies van Voedingscentrum voor de consument
Het Voedingscentrum geeft ook aan dat de Schijf van Vijf nog steeds actueel is. Zij plaatst kanttekeningen bij de haalbaarheid van het advies volgens de Schijf for Life.
In een eerdere alinea werden al voedingsadviezen gegeven over hoeveelheden van de verschillende voedingsmiddelen. Deze kunnen nog aangevuld worden met:
1. Eet als het enigszins kan vooral groente en fruit van het seizoen.
2. Eet bij voorkeur voedingsmiddelen die geen lange transportweg hebben afgelegd om hier verkocht te kunnen worden.
3. Koop en bereid niet meer voedsel dan je echt nodig hebt.
4. Bewaar alle voedingsmiddelen op de juiste manier om bederf en andere voedselverliezen te voorkomen.
5. Bewaar ook eventuele restjes op de juiste manier en let erop om ze tijdig op te eten.
