Sport is meer dan gewicht en uiterlijk
Sporters eten om te winnen. Er moeten voldoende bouw-, brand en beschermende stoffen worden ingenomen om continu een mooie sportprestatie te kunnen leveren. In de meeste sporten speelt gewicht een belangrijke rol. Ook uiterlijk kan invloed hebben en dat geldt niet alleen bij esthetische sporten. Het benadrukken van lichaamscontouren door specifieke kleding kan zelfs meegewogen worden, maar is dat wel terecht? Tijdens de Olympische Spelen hebben we ook kunnen zien hoe het in de sport gruwelijk mis kan gaan. Missers door middel van woorden kunnen echter nog veel grotere schade veroorzaken. Dat heeft ook betrekking op (sport)voedingszorg.
Opmerkingen over uiterlijk en gewicht zijn kwetsend
In eerdere blogs (zie hier, hier en hier) is al melding gemaakt over de kwetsbaarheid van sporters voor eetstoornissen. Voedingseisen worden meestal gekoppeld aan de eisen voor prestaties, maar soms wordt er een link gelegd met het uiterlijk en is het verband met de prestaties niet aanwezig. Denk hierbij aan de verhalen van Elis Ligtlee tijdens de uitzending “Meer dan Goud” over haar sportcarrière. Toch zijn er nog steeds hardleerse mensen die niet verder kunnen kijken dan het uiterlijk van een mens. Zelfs als ze zich “sportliefhebbers” noemen blijken ze niet in staat om de sterke inhoudelijke analyses van Elis Ligtlee over de prestaties in het baanwielrennen tijdens de Olympische Spelen op de juiste waarde te schatten. Dat is niet alleen storend voor deze sportvrouw, maar ook voor talloze anderen. Fatshaming hoort nergens te gebeuren, dus ook niet in de sport. Het kan zelfs leiden tot ernstige mentale blessures.
Focus op uiterlijk, gewicht en mentale druk maken kwetsbaar
Niet alleen de opmerkingen over uiterlijk en gewicht zijn kwetsend. Het gaat ook over andere opmerkingen die sporters uit balans kunnen brengen zoals te lezen valt in de “Onvrije oefening”. Bovendien geldt dat de kwetsbaarheid niet alleen bestaat tijdens- maar ook na de sportcarrière. Blauwe plekken op je ziel zijn niet zichtbaar, maar ze kunnen een mens wel belemmeren om het optimale uit zichzelf te halen. Op momenten dat sporters mentaal kwetsbaar zijn kan het zelfs leiden tot gevaar voor henzelf. Denk daarbij maar eens aan de twisties van Simone Biles.
De Japanse tennisster Naomi Osaka die zich dit jaar uit het tennistoernooi Roland Garros terugtrok vanwege depressieve klachten oogstte op dat moment zelf veel kritiek van de pers. Toch ontving ze steun van diverse collega’s uit de sport. Ook het feit dat ze de Olympische vlam mocht ontsteken mag als een steunbetuiging van het Japans Olympisch Comité worden opgevat.
Blootgeven maakt kwetsbaar
In het contact met de media geven sporters zich figuurlijk bloot. Er wordt vaak van hen verwacht dat ze gelijk hun diepste zielenroerselen delen met het grote publiek, terwijl ze nog nauwelijks bekomen zijn van hun sportieve inspanning. En als je heel erg vermoeid bent, ben je meestal niet “de beste versie van jezelf”, tenzij je voldaan vermoeid bent door een prestatie te leveren die boven verwachting was.
Mensen die een mening over uiterlijke kenmerken van sporters ventileren op sociale media kunnen mentale schade toebrengen aan deze sporters. Het werken met gewichtsklassen kan een sporter ook kwetsbaar maken voor blessures omdat de sporter hardnekkig wil “passen in de onjuiste (te lage) gewichtsklasse”. Buiten de sport kan het uiterlijk worden verhuld of benadrukt door kleding, of zoals een bekend Nederlands spreekwoord luidt: “Kleding maakt de man/vrouw”. Kleding kan beschermen maar ook kwetsbaar maken. Uiterlijke kenmerken kunnen benadrukt worden door weinig verhullende kleding en dat kan de kwetsbaarheid van een sporter vergroten.
Nut van juiste sportkleding
Bij elke sport hoort een bepaalde kledingstijl. Daarbij kan het gaan om veiligheid, zoals het dragen van een hoofddeksel zoals een cap of helm. Ook knie- en gezichtsbeschermers zoals bij hockey voor de keepers zijn nuttig als bescherming van het hoofd en de knieën. Wie goed gekeken heeft kon ook opmerken dat de hockeyers en boksers een gebitsbeschermer dragen. Dat zijn ook extra hulpmiddelen die hun nut al lang bewezen hebben.
Het is ook belangrijk dat kleding lekker zit en geen hinder vormt voor de sportprestatie. Bij belemmeren van een sportprestatie kun je dan denken aan te wijde of juist te nauwsluitende kleding. Een sporttenue moet goed passen en de sporter beschermen tegen allerlei lichamelijke én mentale schade. Uit een onderzoek van de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) blijkt echter dat er voor vrouwen vaker kledingvoorschriften gelden voor minder verhullende sportkleding.
Kleding om uiterlijke kenmerken te benadrukken?
Toch zijn er steeds meer vrouwen die zich gaan verzetten tegen de eisen van een soms minimalistische kledingstijl die er voor bepaalde sporten staat. Hierbij kun je denken aan beachvolleybal of turnen. Vrouwen worden tijdens het beachvolleybal geacht in een bikini te acteren, terwijl de mannelijke beachvolleybalspelers een shirt en een broekje met korte pijpen dragen. Bij het turnen dragen vrouwen een turnpakje met glitters dat bij de benen hoog opgesneden is, terwijl de mannen een lange broek met sokken dragen of een boxershort tijden de vloeroefening en de sprongoefening op de pegasus.
Uitzondering hierop zijn de watersporten zoals zwemmen en waterpolo. Bij deze sporten dragen vrouwen meer lichaamsbedekkende kleding dan mannen. Binnen de sportbesturen zijn er vooral veel mannen werkzaam. Zij bepalen ook vaak de kledingvoorschriften.
Weerstand tegen kledingvoorschriften
De Noorse beach-handbalsters weigerden echter om een bikinibroekje te dragen en kozen voor een broekje met pijpen. Dat leverde hen een boete op omdat er in de reglementen voor beach-handbal is vastgelegd dat vrouwelijke sporters een topje en een bikinibroekje dienen te dragen. Toch kregen de Noorse beach-handbalvrouwen steun uit onverwachte hoek: de boete die hen opgelegd werd is betaald door Amerikaanse zangeres Pink. Het was niet de eerste uiting van weerstand tegen de te blote kleding. Ook Duitse turnsters toonden in april tijdens de Europese Kampioenschappen al dat ze niet meer in de hoog opgesneden pakjes willen sporten. Gelukkig levert dat geen puntenaftrek op volgens de reglementen van de internationale gymnastiekbond FIG.
Gezonde sport straalt plezier uit
Juist door verder te kijken dan uiterlijk kunnen we de sport gezonder maken. Mentale gezondheid is even belangrijk als lichamelijke gezondheid. Het geeft te denken dat sporters vaker lijden aan eetstoornissen dan niet-sporters. Wanneer “we” sporters coachen moeten we eerst inzoomen op het algemeen welbevinden van sporters. Binnen de sportvoedingskundige benadering staat niet alleen de prestatie centraal, maar vooral een goede basisgezondheid. Dus eerst voldoende voedingsstoffen in een goede onderlinge verhouding, passend bij de sportprestatie. Omdat elke sporter anders is binnen een sporttak geldt voor elke sporter een persoonlijk advies. Het moet vol te houden zijn op langere termijn. Daarbij wordt ook gekeken naar mentaal welbevinden. Plezier is namelijk de smeerolie van alle activiteiten en dat geldt ook voor topsport. Denk maar eens aan het dansje van de Nederlandse estafettemannen.
Ik hoop oprecht dat hiermee een nieuw vlammetje is ontstoken om sporters beter te beschermen tegen mentale kwetsuren.
