Van decembertradities naar goede voornemens

December is een maand van terugblikken naar mooie en minder mooie momenten. Voor de meeste mensen is het een prachtige feestmaand vooral als je van de mooie feesttradities houdt. Wie zich in december tegoed doet aan allerlei lekkernijen heeft meestal niet in de gaten dat deze maand eigenlijk al onderdeel is van de goede voornemens. Maar om duidelijk te krijgen hoe dat zit moeten we eerst terug naar de 11^de van de 11^de. De decembertradities starten eigenlijk in november en ze gaan zelfs door tot in het voorjaar.

Sint Maarten

Op 11 november wordt Sint Maarten herdacht. Sint Maarten stond de helft van zijn mantel af aan een arm iemand zodat die persoon geen koude hoefde te lijden. Sint Maarten wordt van oudsher al in Groningen herdacht. De kinderen gaan met een uitgeholde voederbiet met een kaarsje erin langs de huizen te gaan om voor de bewoners een Sint Maartenlied te zingen. Dit werd vroeger beloond met kleingeld, zoals centen, stuivers dubbeltjes en soms zelfs een kwartje. Je kunt de zingende kinderen dan zien als “de armen”.  De mensen waarvoor ze zingen zijn “de rijken” die hen belonen met geld of snoepgoed “om de winter door te komen”. Tegenwoordig worden de voederbieten vaak vervangen door lampions met een brandveilig lampje erin en bestaat de beloning vaak uit snoepgoed, of fruit.
In het zuiden begint op de 11^de van de 11^de het Carnavalsseizoen door om 11.11 uur de Prins Carnaval bekend te maken. Vervolgens kan men dan starten met alle voorbereidingen voor het Carnaval. Omdat er vooral vroeger in november en december minder vers voedsel voorhanden was, konden november en december worden gezien als een “oefening in het consuminderen”.

Sinterklaas

Vrij vlot na de 11^de van de 11^de komt Sinterklaas dan weer in het land. Sint Nicolaas was de bisschop van Myra en was ook de beschermheilige van heel veel verschillende groepen, zoals gevangenen, onschuldig veroordeelden, advocaten, deurwaarders, kuipers, bakkers, advocaten, deurwaarders, bankiers, parfumeurs, apothekers, clerici, kooplieden, maagden, vrijers, kinderen, dokwerkers, scheepsbouwers, vissers en prostituees. Hij is ook de beschermheilige van veel havensteden, vandaar dat hij met een (stoom)boot aankomt.
Sinterklaas beloonde vroeger de lieve kinderen en vermaande de stoute kinderen om zich beter te gedragen: “Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe”. Het maken van surprises en gedichten voor het Sinterklaasfeest heeft van oudsher als doel om de ontvanger op een hilarische maar nooit op een pijnlijke manier tips te geven om zijn/haar leven te beteren. Eigenlijk kun je het dan zien als een soort hint voor een goed voornemen. Zo kreeg ik ooit eens een vulpen “om mijn handschrift te verbeteren”. Als de “gulle gevert” dit leest: Het heeft niet geholpen om mijn handschrift extreem te verbeteren, maar ik ben er nog steeds wel erg blij mee.

Sinterklaas en Advent

Het Sinterklaasfeest valt net in de Adventstijd. De vier weken van Advent vormen een tijd van verwachting, inkeer en vasten voor de kerst. Er wordt dan van oudsher wat minder luxe gegeten en gedronken om zich meer te kunnen richten op God. Sinterklaas is een aangename onderbreking van het vasten in de Adventstijd.
De dagen vanaf Sinterklaas tot kerst kunnen dan worden gebruikt om te oefenen met het goede voornemen. Een voorbeeld: als je je voorneemt om meer te bewegen dan kun je juist al oefenen door voor kleine boodschappen lopend/fietsend naar de supermarkt te gaan als je dat voorheen altijd met de auto deed.

En dan: Kerstfeest

De kerst kan worden gezien als een voorbereiding op het goede voornemen, door tijdens de kerst tijd te nemen voor een wandeling. De Christelijke Kerstdagen worden met veel (kaars)licht gevierd. De geboorte van Jezus wordt dan herdacht en dat wordt gezien als de komst van het Licht. Die symboliek is ook terug te vinden in de viering van de Zonnewende (21 december) waarop de dagen weer langzamerhand langer worden. Dus ook een terugkeer van het zonlicht. De Christelijke kerstdagen vallen net na de Zonnewende. De Kerstdagen vormden vooral vroeger ook weer een feestelijke onderbreking van de noodzakelijke zuinigheid, omdat het eten schaars was. Het vasten van Advent en in de winter mogen even onderbroken worden, zonder schuldgevoel.

Overgang van het oude naar het nieuwe jaar

Tijdens de jaarwisseling worden er in Nederland oliebollen gegeten. De oliebol is vet, voedzaam en verzadigend. Oliebollen bevatten eieren en gist waardoor ze nog meer vullen. Op nieuwjaarsdag staan er overal ook weer zoete (en vette) versnaperingen op het menu. Ook nu mag het “vasten” en de “zuinigheid” even worden verbroken en kan er moed worden verzameld voor “het goede voornemen”.
Tegenwoordig zie je ook vaker dat mensen een Nieuwjaarsduik nemen. Dat kan worden gezien als een frisse start waarbij iemand zich onderdompelt in het koude water en “herboren” aan het nieuwe jaar kan beginnen.

Van Blue Monday naar Carnaval

Op de derde maandag na de jaarwisseling wordt er wel eens gezegd dat dit het tijdstip is waarop mensen hun goede voornemen beu zijn en ermee stoppen. Ze zijn vaak te streng geweest voor zichzelf en de nieuw aan te leren gewoonte wijkt te sterk af van het oude gedrag. Toch hoeft dit niet te leiden tot een definitief stoppen met het goede voornemen. Je kunt altijd weer opnieuw beginnen. Dat klinkt gemakkelijk, maar op de derde maandag in januari komt Carnaval ook alweer “in zicht”. Je kun dan alvast tot de Carnaval weer oefenen, met de Carnaval kun je dan weer even een korte onderbreking inlassen van het goede voornemen, maar je kunt het ook zoveel mogelijk vasthouden.

Van Carnaval naar Pasen

Carnaval eindig met de Vastenavond en er volgt dan de Aswoensdag waarmee de lijdensweken aanvangen. Deze zes weken worden ook wel aangeduid met de Vastentijd, Lijdenstijd of de Veertigdagentijd. In de Rooms-Katholieke kerk en aanverwante stromingen werden er dan door de week geen luxe producten gegeten en gedronken. Zo werd er ook geen vlees gegeten en sommige mensen gingen zover dat er ook geen vis werd gegeten. De kinderen hoefden niet mee te doen. Zij mochten wel vlees en vis, maar zij verzamelden in die periode wel snoep om dat in een trommeltje te doen. Zodra het Pasen is, mag er weer gesnoept worden.
Het vasten van tegenwoordig kan ook ingevuld worden door bijvoorbeeld af te zien van alcoholische dranken in de Veertigdagentijd.

Wat kunnen we dus leren van de tradities?

Je kunt al vanaf de 11^de van de 11^de oefenen met een goed voornemen.
Tijdens Sinterklaas, de Kerstdagen, de Jaarwisseling en Carnaval mag je de teugels weer even laten vieren.
Na elke onderbreking van het vasten/voornemen/nieuw gedrag is er elke keer weer een nieuwe gelegenheid om opnieuw te starten.

Een extra tip: begin niet direct met te grote veranderingen, maar maak het behapbaar, zodat het gemakkelijke vol te houden is en/of gemakkelijker weer opgepakt kan worden.

Palsma Sportvoedingsadviesbureau wenst haar lezer(e)(s)(sen):
Gezegende Kerstdagen en een gelukkig en gezond vredevol 2024