Veranderde inzichten in gezondheid

Alle veranderingen op een rijtje gezet

Trendwatcher Patrick Somai heeft op basis van zijn kennis van evidence-based voeding en diëtetiek, orthomoleculaire geneeskunde, psychoneuro-immunologie in een handzaam boekje met de titel “Paradigmashifts in de gezondheidswetenschappen” de belangrijkste veranderingen in de geldende inzichten toegelicht.  Hij heeft hiervoor gebruik gemaakt van allerlei verschillende wetenschappelijke bronnen en legt uit hoe de wetenschap ook zelf veranderd is. Vroeger werd gedacht dat nieuw onderzoek gewoon met de bestaande kennis toegevoegd kon worden aan oude kennis, maar soms leiden nieuwe onderzoeksgegevens tot een correctie van bestaande ideeën. Juist dat laatste kan voor consumenten en soms ook voor professionals lastig te hanteren zijn.

Welke veranderingen bespreekt Somai?

Enkele decennia geleden werd vet in het beklaagdenbankje gezet, maar tegenwoordig is suiker de grote boosdoener. We kijken in de voedingswetenschap nu veel minder naar aparte voedingsstoffen maar meer naar voedingsmiddelen en voedingspatronen. Gewicht was altijd een issue, maar er wordt naast gewicht ook steeds meer gekeken naar lichaamssamenstelling. De body mass index (BMI) geeft wel een aanwijzing over de verhouding tussen gewicht en lengte, maar levert weinig aanwijzingen voor de lichaamssamenstelling. Tegenwoordig worden er steeds vaker nieuwe technieken ingezet voor het bepalen van de lichaamssamenstelling, zoals de dexascan. Ook veranderde inzichten in het effect van sporten op gewicht en gezondheid worden toegelicht. Wie gespierd wil zijn krijgt het advies om aan krachttraining te doen. Naast het slankheidideaal komt er meer aandacht voor bodypositivity en fatshaming en dat biedt ruimte voor een herijking van het ideale lichaamsbeeld. Voeding is niet alleen belangrijk voor de gezondheid maar vormt ook een deel van de persoonlijke identiteit.

Vertrouwen versus wanttrouwen van de wetenschap

De auteur gaat ook in op de rol van de industrie bij het uitvoeren en interpreteren van onderzoeksresultaten. Vroeger vertrouwde de consument de wetenschap omdat hij/zij er vanuit ging dat alle onderzoeken op een integere manier werden uitgevoerd. Daarbij wordt ook het voorbeeld van onderzoek naar de schadelijkheid van roken en de reclamecampagnes van de tabaksindustrie besproken. Juist door de grote invloed van industrie en door reclame kunnen consumenten op het verkeerde been worden gezet. Somai geeft aan dat er een kloof is ontstaan tussen wetenschap en de consument. Hij pleit er dan ook voor dat de wetenschap beter zichtbaar wordt en duidelijk(er) laat zien dat zij hier mee worstelt en afstand neemt van de invloed van de industrie. Hij geeft ook voorbeelden hoe de professional de kennis uit dit boek kan overdragen aan leken en pleit voor meer samenwerking tussen de verschillende professionals.

Wisselende hypes versus wetenschap

Somai gebruikt bij de uitleg hoe hypes van de ene naar de andere kant verschuiven de metafoor van de verschuiving van de aandacht voor Paris Hilton naar meer aandacht voor Kim Kardasian. Deze vorm van uitleg wordt ook wel aangeduid met storytelling. Juist door deze vergelijking kan het voor (sommige) consumenten duidelijker worden hoe het komt dat hypes zo snel kunnen wisselen. Consumenten die alle hypes volgen gebruiken hun voedingswijze ook als een eigen identiteit. Deze staat dan voor hen voor een gezonde leefwijze.
De wetenschap heeft duidelijk een andere basis, zoals hij dat al eerder uitgelegd heeft in het boek. Juist door meer uitleg te geven over de achtergrond van evidence-based adviezen binnen voeding, diëtetiek, gezondheid- en bewegingswetenschappen  kunnen we als professionals de consument helpen om zijn/haar eigen keuzes te maken voor zijn/haar leefstijl.

Boek goed bruikbaar?

Voor de professional levert het boek een helder en beknopt overzicht van de belangrijkste paradigmashifts in de gezondheidswetenschappen, maar voor de beroepsbeoefenaren die wat minder onderlegd zijn in scheikunde kan het hoofdstuk over de vetverbranding taaie stof zijn. Voor de geïnteresseerde leek is het soms stevig doorbijten maar dit boek levert veel stof tot nadenken. Het is wel jammer dat er wat taalfoutjes in het boek staan, zoals d/t-fouten en zinnen die soms wat minder goed lopen. Somai heeft zich gedegen in de materie verdiept en de gebruikte bronnen zijn in zijn boek vermeld. Het is een intrigerend boek waarin de belangrijkste paradigmashifts compact op een rijtje gezet zijn. Het boek geeft stof tot nadenken hoe we de verschuivingen in de wetenschappelijke inzichten duidelijker kunnen uitleggen aan de consumenten.

De auteurs

Patrick Somai heeft oorspronkelijk in de mode gewerkt, maar besloot later tot een carrièreswitch en volgde de HBO Voeding en Diëtetiek aan de Haagse Hogeschool. Daarna studeerde hij orthomoleculaire geneeskunde en moleculaire mechanisms of aging. Hij houdt zich nu bezig met lifestyle design, trendwatching en gewichtsverlies.
Gijs Verbeek is kerndocent en onderwijskundige aan de Hogeschool Rotterdam en begeleidt afstudeerders aan het HBO. In het boek is niet duidelijk welke rol hij heeft gehad bij het schrijven, maar gezien zijn status zal hij een belangrijke bijdrage hebben geleverd als sparringpartner tijdens het schrijfproces.