Verbeteren olijfolie en noten “goed” cholesterol?

Olijfolie en noten versterken werking “goed” cholesterol

Onderzoekers van de universiteit van Barcelona hebben gevonden dat een dieet met toevoeging van vierge olijfolie (olie afkomstig van de eerste persing) of een extra handje noten de werking van het goede cholesterol verbetert. De onderzoekers volgden hiervoor  een groep van 269 deelnemers die een traditioneel Mediterraan dieet gebruiken. Een Mediterraan dieet is rijk aan groenten, onverzadigde vetten en arm aan geraffineerde suikers. De mensen die meededen aan het onderzoek werden verdeeld in drie groepen. De eerste groep voegde vierge olijfolie aan het dieet toe, de tweede groep gebruikte extra noten en de derde groep gebruikte een vetbeperkte Mediterrane voeding.
Bij de groepen die extra olijfolie of noten gebruikten bleek dat het goede cholesterol veel effectiever was in het opruimen van overtollig vet uit de weefsels en dat zorgt op zijn beurt voor een afname van het risico op hart- en vaatziekten. Het is echter niet duidelijk op welke manier olijfolie en noten van de eerste persing de effectiviteit van het goede cholesterol beïnvloedt.

Goed en slecht cholesterol, wat is het verschil?

Daarvoor is het eerst nodig om kort uit te leggen wat cholesterol voor een stof is. Cholesterol is een groot molecuul en het is niet oplosbaar in water. Daarom wordt het in ons lichaam gebonden aan bepaalde eiwitten, zodat het in het bloed kan worden vervoerd. De stoffen die dan ontstaan heten lipoproteïnen, oftewel verbindingen van vetten met eiwitten. Naast cholesterol bevatten deze lipoproteïnen ook andere soorten vetten, zoals triglyceriden. De lipoproteïnen kunnen weer verdeeld worden in verschillende soorten. Voor deze blog kijken we alleen naar de LDL (low density lipoproteïn) en de HDL (High density lipoproteïn). LDL wordt ook wel aangeduid als slecht cholesterol en het HDL wordt ook wel het goede cholesterol genoemd.  LDL bestaat voor ongeveer 45% uit cholesterol en  heeft als functie dat het cholesterol vanuit de lever naar de weefsels vervoert om beschadigingen, van bijvoorbeeld celwanden, te herstellen. Het HDL daarentegen bestaat voor ongeveer 10% uit cholesterol en zorgt voor het transport van het overtollig cholesterol uit de weefsels naar de lever.

Cholesterol heeft een functie in het lichaam

Meestal heeft cholesterol een negatieve bijklank, omdat het een risicofactor is voor hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct, een longembolie en een herseninfarct. Toch heeft de mens ook cholesterol nodig, omdat het een bouwsteen is van de geslachtshormonen, zoals testosteron, oestrogeen en progesteron en het is ook een bouwsteen van de gal. De gal is nodig voor het emulgeren van vetten uit de voeding, zodat de enzymen van de alvleesklier, oftewel de pancreas, de vetten in de voeding kunnen verteren.
Daarnaast vormt cholesterol een belangrijk onderdeel van de celmembranen in ons lichaam. De meeste cholesterol in het bloed is afkomstig van cholesterol dat in de lever wordt geproduceerd.

Cholesterolmeting in bloed, wat is belangrijk?

Bij het meten van de cholesterolwaarden in het bloed is het nodig dat er ook bepaald wordt in welke onderlinge verhouding het LDL en het HDL-gehalte is in het bloed. Een verhoogd LDL wordt gezien als een risicofactor voor hart- en vaatziekten, maar de onderlinge verhouding tussen LDL en HDL wordt daarin ook meegewogen. De cholesterolmeting wordt bij voorkeur ’s morgens gedaan om te voorkomen dat de eenmalige invloed van een vette maaltijd de meting verstoort en omdat er dan een zo representatief mogelijke meting wordt verkregen van het cholesterolgehalte in het bloed.

Wat kunnen we met de resultaten van dit onderzoek?

Dit onderzoek maakt duidelijk dat olijfolie van de eerste persing of een handje noten gunstig is voor de werking van het goede cholesterol. Daardoor kunnen vierge olijfolie en noten mogelijk bijdragen tot een verlaging van het risico op hart- en vaatziekten bij mensen met een verhoogd risico op deze aandoeningen. Het is echter niet duidelijk hoe dit effect wordt verkregen. Er is meer onderzoek nodig om dit op te helderen. De resultaten dragen bij aan een sterkere onderbouwing van de het advies om vloeibare vetten te gebruiken en dagelijks een handje noten te nemen, zoals dit ook wordt geadviseerd in de Richtlijnen Goede Voeding van 2015.
Voorlopig betekent dit in de keuken dat olijfolie van de eerste persing de voorkeur heeft boven een vetbeperkt Mediterrane voeding om het HDL effectiever te maken bij personen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Ook het belang van een dagelijks handje ongezouten noten wordt nog beter onderbouwd, maar je hoeft niet méér “noten op je zang te hebben”.