Vet of suiker slecht voor het hart?

Vetten versus koolhydraten

Vooral verzadigde vetten worden de laatste decennia in verband gebracht met een verhoogd risico op hart en vaatziekten, terwijl er de laatste tijd volgens de onderzoeksgroep van Ramsden steeds meer bewijs lijkt te komen dat dit niet zo glashard beweerd mag worden.
Nu wijst deze groep niet direct naar de koolhydraten als boosdoener, maar hun artikelen worden door de antisuikerlobby gebruikt om hun gelijk te bewijzen. Helaas is het niet zo gemakkelijk om één kwade genius aan te wijzen in de voeding. Het is namelijk ook nodig om andere factoren zoals de leefstijl en de erfelijke aanleg goed te bekijken.

Wat werd er eigenlijk gepubliceerd over vet?

In 2013 werd er een artikel gepubliceerd waarbij gekeken werd of het vervangen van verzadigd vet door het meervoudig onverzadigde linoleenzuur bij patiënten die een hartinfarct hadden doorgemaakt leidde tot een lager risico op een hartinfarct of andere hart- en vaatziekten. Het onderzoek werd uitgevoerd van 1966 tot 1973. Volgens de huidige onderzoekers bleek dat vervanging van verzadigd vet door linoleenzuur mogelijk leidde tot een verhoogd sterfterisico. Dit gold voor hart- en vaatziekten, maar ook voor andere doodsoorzaken. De schrijvers van dit artikel houden echter wel een slag om de arm door aan te geven dat de deelnemers aan het onderzoek (mogelijk) ook andere veranderingen in hun voeding hebben doorgevoerd. In dit artikel zijn geen gegevens met betrekking tot lichamelijke activiteit, medicijngebruik en eventuele andere ziekten meegenomen terwijl deze factoren ook van invloed kunnen zijn op de totale sterfte en de sterfte aan hart- en vaatziekten.

Het effect van verzadigde vetten op cholesterol

Dezelfde onderzoeksgroep publiceerde nog een andere studie waarin bekeken werd of het vervangen van verzadigd vet door linoleenzuur leidde tot veranderingen in het bloedvetgehalte en opnieuw naar het sterfterisico. In dit onderzoek werden de resultaten vergeleken van een verpleeghuis en bewoners van verschillende psychiatrische ziekenhuizen in de staat Minnesota in de VS. Dit onderzoek werd in de periode van 1968 tot 1973 uitgevoerd. Hoewel dit niet in het artikel vermeld staat is het aannemelijk dat de deelnemers aan dit onderzoek ook andere ziekten hebben. Ook in de VS werd je in de zestiger jaren niet opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis of verpleeghuis, omdat je last hebt van zweetvoeten. Bewoners van verpleeghuizen en psychiatrische ziekenhuizen hebben doorgaans complexe gezondheidsproblemen die ook hun weerslag hebben op het hartvaatstelsel. Bovendien staat er in het artikel niet vermeld of er alleen bewoners met hart- en vaatziekten werden geïncludeerd in het onderzoek.
Kortom er zijn veel mitsen en maren te plaatsen bij de resultaten uit de beide onderzoeken naar de invloed van de vervanging van verzadigd vet door linoleenzuur. Het is dan ook nog te vroeg om op basis van deze onderzoeken de richtlijnen voor de vetten in relatie tot hart- en vaatziekten ter discussie te stellen.

Hoe zit het dan met de koolhydraten?

Bij koolhydraten zijn het vooral de tweevoudige suikers en enkelvoudige suikers die het moeten het ontgelden bij de antisuikerlobby, maar is dat terecht? Veel van deze suikers worden ingenomen met frisdranken en vruchtensappen. En laat dat nou net een lastige zijn. Onze hersenen registreren een gevoel van verzadiging minder goed als deze koolhydraten in een vloeibare oplossing worden ingenomen. Dat kan dus gemakkelijk leiden tot overconsumptie, mogelijk overgewicht en het metabool syndroom dat gekenmerkt kan worden door een verstoorde koolhydraatstofwisseling en een te hoog gehalte aan LDL-cholesterol. Vandaar dat er in de Richtlijnen Goede Voeding 2015 en de Richtlijnen Schijf van Vijf geadviseerd wordt om met suiker gezoete frisdranken en vruchtensappen te beperken.

Toch maar het Mediterraan dieet?

In een onderzoek van de World Health Organisation (WHO) werd er gekeken naar het verband tussen de voedingsrichtlijnen van de WHO en de sterfte aan hart- en vaatziekten in verschillende regio’s in Europa en de VS. In dit onderzoek bleek dat mensen in Zuid-Europa een lagere kans hebben om te overlijden aan hart- en vaatziekten. Dat zou kunnen bijdragen aan een bewijs dat een Mediterrane leefstijl bijdraagt aan een verlaagd sterfterisico aan hart- en vaatziekten. Dat behelst dus meer dan alleen een voedingsadvies (meer onverzadigde vetten, ongeraffineerde koolhydraten, groente en fruit en minder dierlijke producten), maar ook een leefstijladvies waarin lichamelijke activiteit en minder stress een belangrijk onderdeel is. Dat geldt dan niet alleen voor de gewone consumenten, maar ook voor sporters.