Voeding, voedingssupplementen en medicijnen

Voeding en medicijnen kunnen elkaars werking beïnvloeden. Dat geldt ook voor voedingssupplementen, en kruidenpreparaten. Die kunnen op hun beurt ook invloed uitoefenen op de werking van medicijnen. En soms wordt het gebruik van bepaalde voedingssupplementen aangeraden bij het gebruik van bepaalde medicijnen. Maar hoe zit dat dan? En waar vind je als consument en professional de informatie over dit onderwerp?

Gezonde voeding is de basis, supplementen dienen als aanvulling

Voor iedereen geldt dat een gezonde voeding de belangrijkste basis is. Daarbij maakt het niet uit of je nu wel of geen medicijnen gebruikt. De meeste mensen die geen medicijnen gebruiken hebben geen voedingssupplementen nodig. Toch zijn er bepaalde risicogroepen in de bevolking die eerder een kans hebben op een tekort van een bepaalde voedingsstof. Voor deze groepen wordt er altijd geadviseerd om bepaalde voedingssupplementen te gebruiken. Je vindt het overzicht van deze doelgroepen in deze factsheet.

Medicijnen en voeding

Als er sprake is van een gezondheidsprobleem dat niet met voeding en/of voedingssupplementen opgelost kan worden kan het nodig zijn dat er medicijnen gebruikt moeten worden. Medicijnen kunnen onder andere ingezet worden om een stofwisselingsproces beter te reguleren of een ziekteverwekker te bestrijden. Maar medicijnen oefenen echter ook invloed uit op andere processen dan waarvoor ze in eerste instantie worden ingezet. Daarom is het voor de gebruiker altijd belangrijk om de bijsluiters van medicijnen goed te lezen, zodat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan. Nu zijn de meeste bijsluiters vaak moeilijk te begrijpen voor de leek. Daarom legt de apotheek ook meestal uit hoe je het medicijn moet gebruiken.
Een heel bekend voorbeeld is het afraden van het gebruik van grote hoeveelheden grapefruit met statines en andere medicijnen waarvoor het enzym CYP3A4 nodig is voor de afbraak ervan.

Waar kun je informatie vinden over medicijnen en voeding?

Bij de uitleg over hoe een medicijn toegepast moet worden is het ook belangrijk dat er informatie gegeven wordt over de combinatie van medicijnen en voeding. Op deze poster wordt al een kort overzicht gegeven van medicijnen waarbij je op moet letten om tekorten en/of overschotten te voorkomen. In een boekje op deze website wordt al van enkele medicijnen toegelicht met welke interacties je rekening moet houden. Dat is echter nog niet het gehele overzicht. Op deze website kun je een aantal factsheets downloaden waarop de interacties tussen medicijnen, voeding en voedingssupplementen worden toegelicht.
Wanneer je een medicijn voorgeschreven krijgt kun je ook de app van het Farmacotherapeutisch kompas gebruiken om alle aandachtspunten over de juiste wijze van het gebruik van het medicijn kunt nalezen.

Opletten bij vrij verkrijgbare middelen

Vaak wordt gedacht dat medicijnen die je zonder voorschrift van een arts kunt kopen altijd veilig gebruikt kunnen worden. Maar ook hier schuilt een valse esculaap onder het gras. Bepaalde pijnstillers (NSAIDs, zoals acetylsalicylzuur, naproxen en diclofenac) kunnen invloed hebben op het gehalte aan ijzer, vitamine B12 en vitamine C. Het is daarom zaak om het gebruik hiervan zoveel mogelijk te beperken en ze zeker niet langdurig te gebruiken. Maagbeschermers zoals pantoprazol en omeprazol kunnen bij langdurig gebruik invloed hebben op het gehalte aan vitamine B12 en magnesiumgehalte. Bij steeds terugkerende klachten van reflux en maagzuur is het dan ook belangrijk om de (huis)arts te raadplegen voor een adequate behandeling van deze klachten.
Ga nooit zelf dokteren om voedingstekorten te voorkomen maar neem altijd contact op met de behandelend arts en/of diëtist om samen te bepalen welke aanvulling van voedingsstoffen nodig is.

Kruidenpreparaten niet altijd onschuldig!

Naast de gewone medicijnen en voedingssupplementen zijn er ook tal van kruidenpreparaten voorhanden. Vaak wordt gedacht dat “natuurlijk” ook synoniem is voor “ongevaarlijk”, of “zonder risico”. Helaas is dat ook een onjuiste veronderstelling. Een simpele ezelsbrug om dat goed te onthouden is de volgende: slangengif is ook natuurlijk, maar wie gebeten wordt door een gifslang moet vaak snel een antigif toegediend krijgen om te kunnen overleven.
Sint Janskruid en Kurkuma zijn tegenwoordig ook populair als middel tegen allerlei aandoeningen. Van Sint Janskruid is bekend dat het invloed heeft op verschillende medicijnen. Kurkuma kan in combinatie met verschillende medicijnen ook tot vervelende bijwerkingen leiden.
De lieflijke natuur is minder onschuldig dan gedacht.

Vraag altijd advies

Het is te begrijpen dat je als leek meestal niet gemakkelijk informatie vindt over de (bij)werkingen van medicijnen in combinatie met elkaar en met verschillende voedingssupplementen en kruidenpreparaten. Daarom is het altijd verstandig om een advies te vragen aan de apotheker en/of de (huis)arts of een bepaalde combinatie van middelen verantwoord is. Dat geldt vooral ook als er al medicijnen worden gebruikt en je twijfelt of deze gecombineerd kunnen worden met een middel dat zonder voorschrift te koop is. Maar ook voor voedingssupplementen en kruidenpreparaten geldt dat ze invloed kunnen uitoefenen op de werking van de medicijnen.
Vraag dus altijd advies aan je behandelend arts als je naast je medicijnen een kruidenpreparaat of een vrij verkrijgbaar middel wilt gaan gebruiken.
Bij twijfel of je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt in combinatie met je medicijnen kun je het beste contact opnemen met de diëtist. Deze zal dan (in overleg met de behandelend arts) bepalen of er aanpassingen in je voeding nodig zijn.