Leefstijlcampagne voor betere gezondheid belangrijk

Een paar weken geleden werd in een brandbrief bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aangedrongen om gelijk te starten met een leefstijlcampagne. Deze leefstijlcampagne had als doel om de weerbaarheid tegen COVID-19 op bevolkingsniveau te verbeteren. Is het nog steeds dringend noodzakelijk om met een leefstijlcampagne te starten nu er steeds meer gunstige berichten over vaccins tegen COVID-19 komen?

Huidige stand van zaken

Op dit moment is er nog veel onduidelijkheid over de werkzaamheid van de verschillende vaccins. Het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport zet er op in om eventueel al in de week van 4 januari 2021 te kunnen starten met de vaccinatie. Het Europees Medicijn Agentschap moet echter wel eerst een vaccin goedkeuren voordat er kan worden begonnen met de vaccinatie. Bij het vaccineren zal worden begonnen met de meest kwetsbaren en ouderen. Er is voor deze strategie gekozen om de beperkende maatregelen zo snel mogelijk te kunnen opheffen. Al met al wordt er nu een hoopvol beeld geschetst, maar een echte Go kan pas worden gegeven als het vaccin wordt toegelaten tot de Europese markt. Het besluit daarvoor wordt op 29 december 2020 verwacht.

COVID-19 en Volksgezondheid Toekomst Verkenning

Het Rijks Instituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM) maakt eens in de vier jaar een Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) op. Daarbij wordt gekeken welke ziekten de meeste ziektelast geven en hoog genoteerd staan in de lijst met doodsoorzaken. Om na te gaan wat de invloed is van COVID-19 op de gezondheid op langere termijn werd er dit jaar een VTV opgemaakt waarin rekening werd gehouden met de gevolgen van COVID-19 op de volksgezondheid op langere termijn. Nu de COVID-pandemie huisgehouden heeft in Nederland blijkt uit de (voorlopige) cijfers dat COVID-19 mogelijk op de derde plaats van overlijdensoorzaken zal worden vermeld. In het voorjaar zijn er 10.000 meer mensen overleden dan normaal. Van 6.000 mensen is het zeker dat COVID-19 de overlijdensoorzaak is. Het is nog niet duidelijk wat het effect van de tweede coronagolf is op de overlijdensaantallen.

Sterfte aan leefstijl-gerelateerde aandoeningen nog steeds groot

Wanneer COVID-19 niet meegeteld wordt als overlijdensoorzaak, blijkt dat de meeste sterfgevallen veroorzaakt worden door achtereenvolgens dementie, longkanker, beroerte, hartfalen en coronaire hartziekten. Bij alle vijf doodsoorzaken kan leefstijl als een belangrijke oorzaak worden aangemerkt. Niet alle sterfgevallen kunnen op het conto van de leefstijl worden bijgeschreven, maar het is wel de factor die het meest beïnvloedbaar is. Het gaat dan om alle thema’s van het BRAVO-concept: Bewegen, Roken, Alcoholgebruik, Voeding en Ontspanning.

BRAVO haalbaar bij mede eigenaarschap doelgroep

Er wordt al meerdere decennia gehamerd op het belang van leefstijlinterventies waarbij de BRAVO-factoren als inzet worden genoemd. Toch blijkt telkens weer dat de noodzaak voor preventie nog niet op het netvlies van de politiek gegrift staat. De politiek maakt zich wel zorgen over de kostenstijging in de zorg. Zo werd in het begin van deze eeuw de marktwerking in de zorg ingevoerd. Preventie door de overheid werd gezien als betutteling. Toch blijkt uit onderzoek van Sjaak de Gouw dat leefstijlinterventies kunnen werken, maar dan moet je je doelgroep medeverantwoordelijk maken voor de uitvoering ervan.

BRAVO nodig voor vitale samenleving en minder zorgdruk

De knelpunten in de (acute) zorg voor COVID-patiënten en voor ouderen zijn het gevolg van jarenlange bezuinigingen in de zorg. De zorg moet toekomstbestendig gemaakt worden. Daarom is het nodig dat er geïnvesteerd wordt in zorg èn preventie. Om Sir Winston Churchill te parafraseren en aan te vullen: “Never waste a good crisis as an opportunity to improve the system”. Dit wordt zelfs op Koninklijk niveau onderschreven om schuldenproblematiek aan te pakken. Aanpak van schuldenproblematiek kan bijdragen tot het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. De COVID-19-pandemie kan ook als goede aanleiding worden gebruikt voor het inzetten op veranderingen in de zorg. Het is nu het juiste moment om te starten met een leefstijlcampagne. Deze kan dan doorontwikkeld worden om op lokaal niveau in te zetten. Door de doelgroepen erbij te betrekken en ze mede-eigenaar te maken kan dat leiden tot een meer vitale samenleving. Daarbij kan dan gelijk ook een toekomstbestendig zorgsysteem worden ontwikkeld, om beter bestand te zijn tegen toekomstige pandemieën.

Hopelijk kunnen we de pandemie snel achter ons laten en kunnen we weer mooie reizen boeken.