Voedingsonderzoek lariekoek? Schippers op drift!

Media dragen bij aan verwarring consument

Op 16 februari meldde de Metro dat voedselonderzoeken vaak lariekoek zijn. Vaak worden resultaten van voedingsonderzoek in de pers gepresenteerd als oorzaak-gevolg-relaties, zoals “Wijn kan hart en vaatziekten voorkomen”, terwijl de onderzoekers concludeerden dat er minder hart- en vaatziekten voorkomen bij mensen die een paar glazen wijn per dag drinken. Deze conclusie komt uit een studie naar de voedingsgewoonten van een bepaalde groep met dezelfde kenmerken (leeftijd, geslacht, gewicht, lengte, enz.) en het aantal mensen binnen die groep die aan bepaalde ziekten lijden.
Als de krant een week later vermeld dat het drinken van wijn kanker veroorzaakt  snapt de consument niet meer of de wijn nu aan- of afgeraden wordt. Een oorzaak-gevolgrelatie naar het effect van een bepaalde voedingsstof of voedingsmiddel kan wel worden uitgevoerd, maar is moeilijk.

Vele (voedings)factoren spelen een rol

Een voedingsmiddel bestaat uit vele voedingsstoffen, zoals eiwit, vet, koolhydraten, vitamines, mineralen, water, etcetera. Combinaties van voedingsmiddelen en voedingsstoffen kunnen elkaar beïnvloeden. Daardoor is het moeilijk om aan te geven welk onderdeel van het voedingsmiddel aanleiding is voor het effect. De resultaten worden ook beïnvloed door andere factoren, zoals erfelijkheid, medicijnen, homeopathische middelen, kruidenpreparaten, voedingssupplementen, roken, enzovoorts. Als er echter voldoende bewijs is voor een effect van voedingsmiddel wordt in Nederland door het RIVM een afweging gemaakt tussen de voor- en nadelen van consumptie.

Afweging gezonde en ongezonde effecten

Hiervoor wordt gekeken bij welke boven- en ondergrens van inname er gevaar dreigt voor de gezondheid voor de verschillende leeftijdsgroepen en zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Deze uitkomsten worden vergeleken met innamegegevens uit de meest recente voedselconsumptiepeiling. Vervolgens worden deze getallen verwerkt in een algemeen advies waarbij rekening wordt gehouden met de kwetsbaarheid van sommige groepen. Een voorbeeld hiervan is te vinden in de blog “Energydrinks maken vleugellam”.

Voedsel is veilig, bevolking kiest verkeerd

In het rapport “Ons eten gemeten” uit 2004 blijkt dat ons eten nog nooit zo veilig was als nu, maar dat overgewicht toeneemt doordat consumenten te weinig groente en fruit en vis en te veel (verzadigd) vet en suiker eten. Uit de laatste voedselconsumptiepeiling blijkt dat dit nog steeds geldt en preventieve maatregelen zijn nodig. Maar helaas zit de politiek op een dwaalspoor.

Minister draagt bij aan epidemiologische verwarring

De minister van VWS is echter van mening dat er voldoende kennis is over voeding bij de bevolking en dat overgewicht beter aangepakt kan worden door te bezuinigen op preventie en 70 miljoen uit te geven aan sportcoaches om het overgewichtsprobleem aan te pakken.
Onderzoek leert echter dat preventie door een combinatie van massa-mediale campagnes en wijkgerichte interventies waarbij ook aandacht is voor voeding hier verbetering zouden kunnen brengen, maar hiervoor is meerjarenbeleid nodig dat langer duurt dan vier jaar.

Wat nu te doen?

Op de website van het Voedingscentrum zijn algemene adviezen te vinden. Voor persoonlijke vragen over gewichtsbeheersing kunt u terecht bij de gewichtsconsulent. Wanneer u echter medicijnen gebruikt of er is sprake van een ziekte kunt u het beste een advies aanvragen bij de diëtist. Hiervoor heeft u vaak een aanvullende verzekering nodig, want de dieetzorg is uit het basispakket wegbezuinigd. Voedingswetenschapper Jaap Seidell en hoogleraar huisartsengeneeskunde Jaap Binsbergen stuurden een brandbrief aan de Nederlandse Vereniging van Diëtisten om hun bezorgdheid hierover te uiten. De diëtisten spannen een kort geding aan tegen minister Schippers om dit terug te draaien, omdat veel zieke mensen hierdoor tekort worden gedaan.
Mevrouw Schippers hoopt echter dat marktwerking in het algemeen tot lagere zorgkosten zal leiden.

Waar marktwerking toe kan leiden

In de VS, het land van de onbegrensde mogelijkheden, opende de arts John Basso in 2005 de Heart AtackGrill. Hier worden zeer vette en calorierijke maaltijden aangeboden met namen zoals de Single, de double, de triple en de Quadruple  Bypass Burger. Als een bezoeker zwaarder weegt dan 160 kg mag hij hier gratis eten. Dat het restaurant zijn naam eer aandoet blijkt uit dit filmpje.
Marktwerking in de zorg: De zorg die de man uit het filmpje nu nodig heeft is duurder dan wanneer eerder was ingezet op preventie. Gelukkig kunnen de aandeelhouders veel winst incasseren en er leuk van uit eten gaan…