Voedingszorg van de toekomst
Regeren is vooruitzien. Helaas is niets zo moeilijk als voorspellen. Dat geldt vooral als het om de toekomst gaat. Wat we wel kunnen is kijken naar het heden en van daaruit werken naar een betere zorg voor de toekomst. De zorgkosten dreigen de pan uit te rijzen. Daarom is het zaak om meer in te zetten op het verlagen van zorgkosten op langere termijn. Om dat te bereiken is het inzetten op een goede voedingszorg een goede aanzet. Maar waar moet je dan aan denken?
Kijkend vanuit de huidige situatie
Door de COVID-crisis is het duidelijk geworden dat inzetten op preventie kan lonen om een ernstig beloop van deze nare ziekte te voorkomen. Daarnaast is het al jaren duidelijk dat voeding een belangrijke pijler is in de behandeling van leefstijl gerelateerde ziekten, hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van kanker, bepaalde longziekten, overgewicht en obesitas. Daarbij zij opgemerkt dat niet alle hart- en vaatziekten, kanker, longziekten, overgewicht en obesitas altijd veroorzaakt worden door de leefstijl. Toch zien we dat de prevalentie van deze ziekten toenemen.
Maar er is meer (voedings)zorg nodig dan alleen de COVID-herstelzorg en preventie.
Preventie: de kosten gaan voor de baten uit
Elke interventie moet altijd goed onderbouwd zijn. De gebruikte middelen moeten voortdurend aangepast worden aan de actuele ontwikkelingen. De taakverdeling voor de verschillende partijen moet duidelijk zijn. De interventie moet goed afgestemd zijn op de beoogde doelgroep. De informatie wordt bij voorkeur klein gedoseerd en in gemakkelijk te begrijpen brokken aangeboden om zoveel mogelijk mensen te bereiken. Daarbij kan ook de timing wanneer welke informatie aangeboden wordt belangrijk zijn.
Het zijn zo een paar voorwaarden die nodig zijn om een interventie op een effectieve manier aan een doelgroep aan te bieden. Vervolgens moet gemeten worden of een interventie ook werkt. Daarbij moeten de uitvoerders van de interventie worden bevraagd naar hun ervaringen. Het belangrijkste is echter om bij de doelgroep na te gaan hoe zij de interventie hebben ervaren. Daarvoor is het nodig dat er voldoende tijd, mensen en middelen en vooral ook geld beschikbaar zijn.
Nieuwe technische mogelijkheden
Nu we allemaal echter meer aan huis gebonden zijn, worden er ook steeds meer mogelijkheden ontwikkeld om online interventies aan te bieden. Daarmee kunnen niet alle doelgroepen worden bereikt. Daarom is het nodig dat een interventie in meerdere vormen kan worden aangeboden en uitgevoerd. Daarbij valt te denken aan traditionele massa-mediale communicatiemiddelen zoals televisie, kranten, week- en maandbladen. En daarnaast hebben we de social media zoals Facebook, Intstagram, Twitter, Youtube en andere vormen.
Verder kunnen we ook beeldbellen via Facetime, Messenger, Skype, WhatsApp en andere digitale media. Het beeldbellen heeft als voordeel dat we gelijk interactie hebben met iemand terwijl we die persoon ook gedeeltelijk in beeld hebben. Het voordeel in een direct contact met cliënten is dat je gelijk iets aan elkaar kunt laten zien. Kortom: er zijn legio mogelijkheden om informatie over te brengen en te communiceren tussen zorgvragers en zorgverleners.
Grotere reikwijdte vereist goede afstemming op ontvangers
Met massa-mediale middelen kun je heel veel mensen tegelijkertijd van informatie voorzien vanwege de grote reikwijdte. Wie een boodschap overbrengt via massamedia moet goed nadenken over de formulering ervan. Bij veel massa-mediale middelen zoals kranten, bladen, televisie of radio geldt dat de lezer, kijker of luisteraar geen mogelijkheid heeft om direct een vraag te stellen om verduidelijking te krijgen. Daardoor dragen massa-mediale communicatiemiddelen slechts weinig bij aan persoonlijk afgestemde (voedings)informatie.
Tegenwoordig zijn er meer mogelijkheden tijdens radio- en televisieprogramma’s om vragen te stellen via social media zoals Twitter, Facebook en Instagram etc. Toch is daarvoor dan wel weer extra inspanning nodig van de kijker of luisteraar.
Betrouwbare informatie moet beter herkenbaar
Internet, kranten en televisie en allerlei andere media worden door iedereen gebruikt om een boodschap over te brengen. Dat geldt ook als het gaat om voeding. Iedereen eet en meent er wat van te weten. Dat klopt ook wel, maar niet alle kennis die in de media worden gedeeld is even betrouwbaar. Naast mensen met kennis van zaken worden vaak ook influencers gevraagd om hun mening te geven. Influencers hebben vaak een ander doel met hun voedingsinformatie dan wetenschappers. Voor de consument leidt het tot een epidemiologische verwarring. Daarom is het nodig dat daar ook een modus in wordt gevonden zodat de consument het onderscheid kan maken tussen betrouwbare en onbetrouwbare informatie.
Preventie: een persoonlijke keuze
Het is lovenswaardig om in te zetten op meer preventie, maar het blijft natuurlijk de eigen keuze van de consument wat hij/zij gaat doen met de adviezen. Uiteraard wil elke zorgverlener een zo optimaal mogelijke gezondheid voor de consument, maar de consument wil ook een optimale levenskwaliteit. Wat daaronder wordt verstaan is altijd afhankelijk van de consument zelf. De één wil er alles aan doen om de kans op ziekte zoveel mogelijk te verkleinen. Een ander kan ervoor kiezen om juist minder bezig te zijn met zijn/haar gezondheid “omdat dat erg ingewikkeld is”.
Barrières opsporen en drempels verlagen
Toch kan voor mensen met minder goede gezondheidsvaardigheden mogelijk meer worden gedaan om de ontvankelijkheid en naleving van leefregels te verbeteren. Daarvoor is het nodig om de belemmerende factoren voor het opvolgen van leefregels in kaart te brengen. Juist door het opsporen van barrières en samen met de cliënt te kijken hoe deze zoveel mogelijk weggenomen kunnen worden kan het voor een cliënt helpen om het toepassen van leefregels “gemakkelijker” te maken. Daarbij kun je denken aan aangepast materiaal waardoor leefregels begrijpelijker worden uitgelegd, bijvoorbeeld door meer plaatjes te gebruiken. Daarnaast kunnen er ook instructiefilmpjes en serious gaming worden ingezet om het opvolgen van leefregels aantrekkelijker te maken.
Kanttekeningen en een positionpaper
Natuurlijk blijft het altijd een persoonlijke keuze om leefregels op te volgen. Het mag echter niet zo zijn dat (zorg)kosten of mogelijkheden ontbreken voor bepaalde groepen als gevolg van een beperkte toegang tot (voedings)zorg.
Er zijn nog wat obstakels te overwinnen om voedingszorg toekomstbestendig en toegankelijk te maken en te houden.
De belangrijkste zijn een goede onderlinge samenwerking en taakverdeling tussen zorgverleners, politiek en maatschappelijk commitment en geld en creativiteit om voor iedereen op voedingszorg op maat aan te kunnen bieden. De Nederlandse Vereniging van Diëtisten denkt hier ook al over na en schreef een position paper over.
