Kan diëtistische behandeling borstkankerpatiënt beter?
Oktober is sinds 1985 de maand waarin campagne wordt gevoerd om vrouwen bewust te maken van het kunnen herkennen van borstkanker. Hoe vaak komt borstkanker voor in Nederland? Hoe kan het risico worden verlaagd? Welke rol speelt voedingsbegeleiding in de behandeling van borstkanker? In deze blog wordt ingegaan waarom er ook onderzoek nodig is naar de diëtistische behandeling van (ex-)borstkankerpatiënten.
Hoe vaak komt borstkanker voor?
In Nederland wordt 1 op de 7 vrouwen geconfronteerd met deze diagnose. Sinds 1955 is de 5-jaarsoverleving van deze ziekte gestegen van 52% naar 88% als gevolg van vroegere herkenning en verbeterde behandelingen. Het is de meest voorkomende kankersoort bij vrouwen. Omdat er mogelijk nog meer winst te behalen is in de behandeling gaat het onderzoek nog steeds door. Daarbij wordt ook ingezet om de gevolgen van borstkanker minder ingrijpend te laten zijn.
Adviezen om het risico op borstkanker te verlagen
De belangrijkste voedingsadviezen voor de preventie van borstkanker zijn te vinden in de Richtlijnen Goede Voeding 2015 (RGV 2015). Bij het opstellen van deze richtlijnen is er namelijk ook gekeken naar de invloed van voeding op het ontstaan van borstkanker, omdat dit één van de tien ziektebeelden is die bijdragen aan de grootste ziektelast in Nederland. Voedingsadviezen die vooral gericht zijn op het voorkomen van borstkanker zijn bijvoorbeeld gericht op het nastreven van een gezond gewicht en het vermijden van alcoholische dranken. Verder wordt er geadviseerd om vooral voldoende te bewegen. Dat helpt voor het behoud van een gezond gewicht, maar blijkt ook geassocieerd te zijn met een lager risico op borstkanker.
Richtlijn voedingsbegeleiding van een borstkankerpatiënt
Volgens het “Handboek Voeding bij kanker”, een van de naslagwerken van de diëtist, is de behandeling er altijd opgericht om een zo goed mogelijke voedingstoestand te handhaven. Daarbij gaat het dan vooral over het controleren van het gewichtsverloop en lichaamssamenstelling. De nadruk lijkt gedurende de behandeling vooral te liggen op energie volgens behoefte. Wanneer er sprake is van overgewicht wordt er ingezet op gewichtsreductie en een voeding die voldoet aan de RGV 2015. Voorafgaand aan de behandeling tijdens chemotherapie ligt de nadruk vooral op eiwitrijke voeding. Patiënten die bestraald worden krijgen het advies om vooral voldoende te drinken. Tijdens de chemotherapie en hormoontherapie wordt ook aangeraden om voldoende calcium en vitamine D in te nemen om de kans op osteoporose te verkleinen. Als bijwerking van de chemotherapie bij borstkanker wordt vermeld dat dit gewichtstoename van gemiddeld 1-5 kg kan veroorzaken. Er zijn ook vrouwen die 6-10 kg aankomen. Na de behandeling is er maar een klein deel van de vrouwen die weer haar oorspronkelijke gewicht van voor de behandeling bereikt.
Verder wordt bij hormoongevoelige borstkanker aangeraden om hoge inname van soja of isoflavonen te vermijden.
Een verhaal uit de praktijk
In theorie is er dus al het een en ander bekend over de voeding-gerelateerde bijwerkingen van de behandeling bij borstkanker. Toch blijkt dat patiënten mogelijk onvoldoende voedingsadviezen krijgen op cruciale momenten tijdens de behandeling. Odette Bruls vestigde hier de aandacht op in een column in Voeding en Visie. Zij werd eind 2019 geconfronteerd met borstkanker en vertelde welke invloed dat had op haar leven op dat moment. Als diëtist keek zij natuurlijk met een andere bril naar de diëtistische behandeling van zichzelf en die van haar lotgenoten waar zij tijdens het behandeltraject mee in aanraking kwam. Zo kreeg ze algemene voedingsinformatie uitgereikt in de infomap over de behandeling bij borstkanker in het ziekenhuis waar zij is behandeld. De diëtist kwam bij haar alleen “in beeld” tijdens de conditietraining voor het goed doorstaan van de chemotherapie. Verder heeft ze zelf informatie gezocht in het hiervoor genoemde handboek Voeding bij kanker en op betrouwbare websites, zoals www.voedingenkankerinfo.nl. Zij stelt dat er nog een wereld te winnen is als ze vergelijkt wat zij aan voedingsinformatie wilde verkrijgen op cruciale momenten en wat zij werkelijk kreeg.
Naar een betere voedingszorg bij (ex-)borstkankerpatiënten
Juist om een verbeterslag na te streven is er een gerichte actie ingezet. Werk jij als diëtist met (ex-)borstkankerpatiënten? Dan vraagt de projectgroep “Naar een betere voedingszorg bij (ex-)borstkankerpatiënten” jou om deze vragenlijst in te vullen. Het gaat om een inventarisatie hoe de voedingszorg voor deze patiënten nu plaatsvindt. Jullie antwoorden worden gebruikt om speerpunten te benoemen hoe de voedingszorg voor deze (ex-)patiënten verbeterd kan worden. Deze vragenlijst is afgestemd met leden van de Landelijke Werkgroep Diëtisten in de Oncologie (LWDO) en is te vinden via deze link. Het invullen van deze vragenlijst kost slechts 10 minuten van je tijd en je helpt er heel veel mensen mee.
Alvast dank namens de werkgroep “Naar een betere voedingszorg bij (ex-)borstkankerpatiënten”. Deze werkgroep bestaat uit de diëtisten Katrien Blaauw, Odette Bruls, Majorie Former en Anne Wipkink.
Wanneer de resultaten bekend zijn zullen deze te zijner tijd worden gedeeld.
