Leefstijl op recept, een quick fix?

Op zoek naar de heilige graal om ziekten te voorkomen? Dan heb je vast wel eens gehoord van leefstijlgeneeskunde. Deze tak van sport binnen de geneeskunde staat al een paar jaar sterk in de belangstelling. Dit jaar krijgt het vooral veel aandacht omdat leefstijl als een belangrijke factor gezien wordt om het risico op een ernstig verloop van COVID-19 te verkleinen. Is het boek “Leefstijl op recept” een aanrader om de leefstijl zelf aan te pakken?

Leefstijl is meer dan eten alleen

Bij leefstijlgeneeskunde wordt niet alleen naar de voeding gekeken, maar alle onderdelen komen aan bod. Het gaat dan over eten, ontspanning, stressbeheersing, voldoende slaap en voldoende bewegen. Sommige benaderingen nemen daarnaast ook als tip op om vooral te investeren in een hecht sociaal netwerk. Daarbij wordt dan vooral bedoeld om je sociale contacten zeer frequent te onderhouden. In een sociaal netwerk waar mensen zich bij elkaar betrokken voelen worden vreugdevolle momenten gedeeld, maar ook bij verdriet is er een arm om je heen en een schouder om op uit te huilen.

Inhoud boek Leefstijl op recept

Jacqui van Kemenade, de schrijver van het boek “Leefstijl op recept” is een bevlogen huisarts die een kaderopleiding op het gebied van diabetes heeft gevolgd. Zij beschrijft in het eerste deel van haar boek de belangrijkste leefregels in vogelvlucht en gaat dan vooral in op de voeding. Ze reikt in het tweede deel kennis aan over de lichamelijke processen, zoals spijsvertering, stofwisseling, honger en verzadiging en de rol van hormonen. De auteur geeft in het derde deel vooral informatie en tips over slaap, vasten, het verminderen van stress en bewegen. In het laatste deel van het boek legt van Kemenade uit welke ziekteverschijnselen en complicaties er kunnen optreden bij diabetes mellitus type 2.

Voedingswetenschappelijke onderbouwing kan beter

Jacqui Kemenade heeft veel wetenschappelijke artikelen geraadpleegd voor dit boek. Ze geeft aan het einde van elk hoofdstuk een keurig overzicht van de gebruikte literatuur. Dat wekt de indruk dat het boek dus keurig voldoet aan de geldende consensus voor het voorkomen van ziekten als gevolg van overgewicht. Toch blijkt bij de onderbouwing van de biochemie rondom de stofwisseling van de macronutriënten en de voedingswetenschap dat er nog wel wat winst te boeken is. Zo wordt de term gluconeogenese consequent onjuist uitgelegd. Gluconeogenese is de aanmaak van glucose uit niet-koolhydraatbronnen. De auteur omschrijft dit echter als de aanmaak van glucose uit spier- en leverglycogeen. Ze adviseert ook om brood te mijden, omdat brood zou kunnen leiden tot glucosepieken en overeten. Het eten van volkorengraanproducten wordt nauwelijks benoemd. Dat komt niet overeen met de Richtlijnen Goede Voeding van 2015. Daarin wordt aangeraden om ten minste 90 g volkorenproducten per dag te eten.

Leefstijl op recept onderscheidend?

De auteur heeft haar verhaal op heel wat onderzoeken gebaseerd, maar er zijn behoorlijk wat lacunes in haar adviezen. Zo blijkt dat de onderbouwing over het mediterrane dieet gebaseerd op het populaire boek, het Pioppi-dieet. Dit dieet week behoorlijk af van wat de inwoners van Pioppi echt eten. Zoals al eerder aangegeven is de onderbouwing van de biochemie van allerlei stofwisselingsprocessen onjuist weergegeven.
Een sterk punt in dit boek is het benaderen van de leefstijl als geheel. Dus aandacht voor voeding, slaap, beweging, ontspannen en zorgen voor sociale samenhang. De beschrijving van de verschillende typen diabetes is helder uitgewerkt.

Conclusie

Het boek geeft een aardige inkijk in factoren die aangepakt moeten worden om gezondheidswinst te boeken, maar zoals eerder gemeld: de voedingswetenschappelijke onderbouwing kan nog beter.
De auteur heeft gelijk dat het verbeteren van je leefstijl geen quick fix is, maar maatwerk. Het is dan ook heel goed dat ze de lezer aanraadt om professionele hulp te zoeken voor een goede passende aanpak op persoonlijk niveau.
Voor de leek is in dit boek lastig om te doorgronden wat wel en wat niet juist is van het voedingsdeel. De auteur doet er daarom goed aan door bij een herdruk van dit boek voor de voedingsinhoudelijke informatie samen te werken met een voedingswetenschapper of een diëtist om dit te verbeteren.

Tip voor de professionals

Het is een aanrader voor alle professionals om met elkaar te gaan samenwerken waarbij ieders expertise belangrijk is. Professionals moeten elkaar aanvullen in het aanbieden van tools/informatie aan de consument om zijn/haar leefstijl aan te pakken. Dit is belangrijk, omdat er nu  ook aangedrongen wordt om een grote leefstijlcampagne te starten om de gezondheid van de hele bevolking te verbeteren.
Alleen ga je snel, maar samen kom je verder.