Wensenlijst gezondheidszorg

Nog een paar dagen en dan is het Sinterklaas. En over bijna drie weken is het kerst. Daarna kunnen we even bezinnen voordat de jaarwisseling eraan komt. Dus het is snel werken om het wensenlijstje klaar te leggen… Wie de titel al goed gelezen heeft kan mogelijk al raden wat er dan allemaal op dat wensenlijstje staat. Het gaat over volksgezondheid en dat omvat meer dan voeding alleen.

Preventie nu meer nodig dan ooit

De COVID-pandemie lijkt achter ons te liggen en wie niet beter weet zou kunnen denken dat het leven weer als vanouds verder gaat. Op 11 november 2020 werd er een brandbrief, die door verschillende gezondheidszorgprofessionals ondertekend, aan de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport overhandigd. Twee jaar na dato blijkt dat er nauwelijks initiatieven zijn ontplooit om leefstijlcampagnes vorm te geven. Wel zijn er vier verschillende Gecombineerde Leefstijl Interventies (GLI’s) goedgekeurd waaraan deelgenomen wordt, maar het is nog niet duidelijk hoe het langetermijnresultaat daarvan is. Het aantal mensen met obesitas is echter niet afgenomen. Daarom is preventie meer dan ooit hard nodig.

Sport erbij betrekken

In september 2022 werd het Integraal Zorg Akkoord (IZA) getekend door een aantal organisaties. Op pagina 2 van dit akkoord ontbreken actoren uit de sportsector en recreatie. Het lijkt erop dat “bewegen en sport” als een belangrijk onderdeel voor het behoud van gezondheid is vergeten. Wel staan er allerlei overkoepelende organisaties uit de zorg genoemd. De ondertitel van het document “Samen werken aan gezonde zorg” verraad al dat het IZA meer gericht is op zorg die curatief (behandelend) plaatsvindt. Des te meer opvallend dat sport dan ontbreekt omdat sport ook bij de voorbereiding en tijdens behandeling van verschillende aandoeningen een belangrijke rol speelt. Denk bijvoorbeeld aan Stichting Tegenkracht, waarin juist het aanbevelen van sport als onderdeel van de behandeling en revalidatie van mensen met kanker het hoofddoel is. Dit is slechts een voorbeeld van curatief gebruik van sport, terwijl er ook daarin nog meer winst te boeken is, aldus de NOC*NSF.

Preventie eerder in de keten

De bovenstaande voorbeelden zoals GLI en het IZA hebben voornamelijk betrekking op curatief handelen of secundaire preventie. Daarmee bedoel ik dat het gaat om het voorkomen dat een bepaald gezondheidsprobleem verergert of dat de behandeling tot doel heeft dat andere problemen worden voorkomen. In beide gevallen is er dus al sprake van gezondheidsschade. De preventie die dan plaatsvindt kun je ook aanduiden als preventieve ziekenzorg. Het liefst zou ik willen dat er meer inzet komt op het gezond blijven, het voorkomen van gezondheidsschade of (kans op) ziekte. Dat betekent dus dat er al werk gemaakt moet worden van preventie als iemand nog gezond is, oftewel: preventie die eerder plaatsvindt. Dat is dan eigenlijk gezondheidszorg.

Behouden en versterken gezondheid

Als je gezond bent voel je dat vaak als een vanzelfsprekendheid. En met gezond zijn bedoel ik dan dat je je op allerlei leefgebieden (psychosociaal, maatschappelijk, economisch en lichamelijk, etc) gezond voelt. Je kunt goed meedoen op alle gebieden en voelt geen beperkingen of belemmeringen. Kortom, je voelt je gelukkig en zorgeloos. Daarnaast heb je voldoende kansen en mogelijkheden nodig om gezond te blijven.
Het is dan wel de vraag of je de urgentie voelt om zelf hierin te investeren of bepaald gedrag te laten. Daarbij kun je denken aan bewegen tijdens het werk, sporten in de vrije tijd, gezonde voedingskeuzen en adequaat stressmanagement. Stress an sich hoeft niet verkeerd te zijn, omdat het ook kan prikkelen om het beste uit jezelf te halen. De (werk)druk moet in evenwicht zijn met de nodige ontspanning.

Preventie vanaf het vroegste begin nodig

De meeste kinderen worden niet ziek geboren, maar ze kunnen wel een min of meer verhoogde aanleg hebben voor het ontwikkelen van bepaalde ziekten. Ook daarin kan preventie een belangrijke rol spelen. Het gaat dan om prenatale gezondheidszorg, oftewel: aandacht voor de gezondheid van een kind voordat het geboren wordt. In een eerdere blog werd hier al op ingegaan. Voor de moeder en vader is het belangrijk om zich goed te voeden om de gezondheid van het kind zo goed mogelijk te bevorderen. Dat kan helpen om de kans op overgewicht en de nadelige gevolgen die dat heeft te voorkomen.

Betutteling industrie te groot

Toch zijn er geen regels voor supermarkten voor de onderlinge verhouding van voedingsmiddelen die in de Schijf van Vijf passen versus de overige voedingsmiddelen. In de praktijk blijkt dat ruim 80% van de levensmiddelen in de supermarkt buiten de Schijf van Vijf te vallen. Binnen het aanbod van de supermarkt is er nauwelijks aandacht voor preventie. Ook op benzinestations en grotere stations en overstapplaatsen voor het Openbaar Vervoer is het aanbod van gezonde voedingsmiddelen minimaal. Bonusacties en andere vormen van reclame bieden vaak meer voordeeltjes bij ongezonde dan bij basis voedingsmiddelen. Het wordt tijd dat de betutteling van de industrie aan banden wordt gelegd.

Preventie vergt geduld

Op dit moment bestaat de primaire preventie onder andere uit consultatiebureauzorg en het rijksvaccinatieprogramma. Daarnaast zijn er wettelijke regels zoals de Warenwet, en de Wet Milieubeheer etc. die de burgers beschermen tegen ziekten. Deze regels hebben ertoe bijgedragen dat de levensverwachting behoorlijk is toegenomen. “We” kunnen nog meer winst boeken in toename van gezonde levensjaren, door een betere regelgeving voor het aanbod van basisvoedingsmiddelen op allerlei plaatsen waar voedsel gekocht wordt. Verder is er een betere prijspolitiek nodig voor alle voedingsmiddelen.
Sporten moet meer toegankelijk worden voor iedereen. Bewegen moet aangemoedigd worden. Schaatscoach Jack Orie doet hiervoor een mooi voorstel in dit artikel. Daarmee zijn de problemen nog niet allemaal opgelost, maar het is een goed begin. Voor het beste resultaat is doorzettingsvermogen (langjarig beleid) en geduld nodig. Daarnaast is continue aandacht vereist voor een goede groei van het resultaat.

Concreet

Als we gezondheidszorg echt serieus willen nemen moeten we meer inzetten op behoud van gezondheid. Zorg voor gezondheid betekent meer inzetten op:
-bewegen en sport;
-gezonde voedingsmiddelen;
-een eerlijke prijspolitiek voor basisvoedingsmiddelen voor producent en consument.