Slik niet zomaar alles

Je kunt geen blad openslaan of er wordt wel het een en ander aan supplementen aangeraden wat je zou moeten slikken om gezond te blijven. Elk zichzelf respecterend supplementenmerk heeft weel connectie met een bekend persoon of een bepaald magazine om het merk groot te maken. Daarbij worden ook altijd allerlei claims gepubliceerd. Mag dat zomaar? Zijn al die supplementen nodig? Voor welke groepen zijn supplementen wel zinvol en waar hebben we het dan over?

Slik niet te veel, maar ook niet te weinig

Als je alle reclames en hypes op het gebeid van suppletie zou moeten geloven krijgen heel veel mensen te weinig van alle voedingsstoffen binnen. De realiteit is echter dat er slechts 5% van de Nederlanders is die zich houdt aan de Richtlijnen Goede Voeding. Daar is dus veel winst te behalen. Voedingssupplementen worden wel eens gezien als een soort aflaat “om minder goed eten te compenseren”, maar helaas… zo werkt het niet.
Waar weinig helpt is veel niet beter. Denk maar eens aan de perikelen rondom de voedingssupplementen met een hoog vitamine B6-gehalte. Toch zijn er wel groepen die baat kunnen hebben bij extra voedingsstoffen, maar daarover volgt later meer. Allereerst is het goed om uit te leggen wat voedingssupplementen zijn en wat het niet zijn.

Wat zijn voedingssupplementen?

Wanneer de consument het over voedingssupplementen heeft worden er vaak allerlei voedingsstoffen en preparaten bedoeld. Binnen de voedingswetenschap en de diëtetiek hebben we het over voedingssupplementen als we het over vitamines, mineralen en bioactieve stoffen in een zeer geconcentreerde vorm hebben. Het gaat dan om tabletten, poeders en druppels en soms ook over injecties met voedingsstoffen.
Kruidenpreparaten, de naam zegt het al, worden hier niet als voedingssupplement gezien. Het zijn fyto-preparaten of homeopathische middelen. Voor het gebruik van deze middelen geldt dat er altijd overlegd moet worden met de behandelend arts, omdat deze middelen de werking van medicijnen kunnen verminderen of juist versterken. Voorzichtigheid met deze middelen is geboden, lees maar eens, hier, hier en hier.

Voor wie is het nodig om voedingssupplementen te gebruiken?

Specifieke doelgroepen waarvoor voedingssupplementen worden geadviseerd zijn:
– Vrouwen met een kinderwens: 400 mcg foliumzuur per dag;
– Vrouwen die zwanger zijn: 400 mcg foliumzuur per dag tot en met de achtste week van de zwangerschap
– Vrouwen die zwanger zijn en vrouwen die borstvoeding geven: 10 mcg vitamine D per dag;
– baby’s van 0-3 maanden die borstvoeding krijgen: 150 mcg vitamine K;
– Kinderen van 0-3 jaar: 10 mcg vitamine D per dag;
– Vrouwen en mannen tussen vier en vijftig jaar met een donkere huid: 10 mcg vitamine D per dag;
– Vrouwen vanaf het vijftigste jaar of vanaf de menopauze (als deze vroeg ingetreden is) tot hun zeventigste jaar: 10 mcg vitamine D per dag;
– Mannen en vrouwen vanaf 70 jaar: 20 mcg vitamine D.
Verder kan er in sommige gevallen nog een aanvulling nodig zijn.

Wie krijgen er sowieso een advies voor voedingssuppletie?

Wanneer het als gevolg van een bepaalde ziekte of een gevolg van medisch ingrijpen niet lukt om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen wordt er een voedingsadvies “op maat” gegeven. Er is dan sprake van een medische indicatie. Zo kan het bij chronische ontstekingen van de dunne en/of dikke darm nodig zijn om extra vitamines en mineralen in de vorm van voedingssupplementen te slikken. Het gaat hier dan om een blijvend advies.
Ook na bepaalde operaties aan het maagdarmkanaal kan het vaak nodig zijn om voedingssupplementen te slikken. Zo is bekend dat mensen die een maagverkleining hebben ondergaan onvoldoende opnemen van allerlei vitamines en mineralen. Zij krijgen dan ook het advies om bepaalde voedingssupplementen met vitamines en mineralen te slikken. Het suppletieadvies geldt dan voor de rest van hun leven.

Wanneer krijg je verder een advies voor suppletie?

Soms kan het gebeuren dat er een tekort an een voedingsstof wordt gevonden waarbij het niet direct lukt om dit met “gewone voeding” te herstellen. In dat geval wordt er gekozen voor een voedingssupplement. Dat gebeurt dan op advies van een behandelend arts en/of diëtist. Daarbij kan het gaan om het gebruik van voedingssupplementen naast bepaalde medicijnen waarvan bekend is dat het gebruik ervan tot een tekort aan een voedingsstof kan leiden. Daarbij geldt altijd: slik niet zelf zomaar iets, maar laat je altijd adviseren door je behandelend arts en/of diëtist.

Waar kijkt een diëtist naar voor ze voedingssupplementen adviseert?

Allereerst wordt er gekeken of je tot een van de specifieke doelgroepen behoort die we eerder hebben benoemd. Dan wordt er gekeken of er sprake is van een ziekte of medicijngebruik waardoor er een verhoogde behoefte is aan een voedingsstof. Zodra het niet lukt om aan de verhoogde behoefte van de voedingsstof te voldoen wordt er een voedingssupplement geadviseerd.
In alle gevallen geldt altijd dat de diëtist altijd kijkt of het voedingspatroon voldoet aan de algemene eisen voor een goede voeding passend bij de leeftijd, het geslacht en de activiteiten van de hulpvrager. Met een “goed voedingspatroon” of een “goede basisvoeding” bedoelen we dat de voeding voldoende levert van alle voedingsstoffen in een goede onderlinge verhouding.

Schijf van Vijf nog actueel?

In Nederland is het algemene voedingsadvies gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding 2015. En om dat praktische handvatten te geven gebruiken we de Schijf van Vijf. Nee, die is niet achterhaald, maar is gebaseerd op de meest actuele wetenschappelijke ontwikkelingen. Er zijn sinds 2016 geen enorm grote wetenschappelijke doorbraken genoteerd die tot grote veranderingen zullen leiden in de algemene voedingsrichtlijnen in Nederland. Daarom is het niet aannemelijk dat er grote veranderingen in de opvolger van de huidige Schijf van Vijf zullen worden doorgevoerd.

Kortom:

Check eerst of je tot een specifieke doelgroep behoort waarvoor een algemeen suppletieadvies geldt (zie derde alinea).
Ga bij je arts na of alle medicijnen die je gebruikt nog nodig zijn.
Bekijk samen met art en diëtist of er een indicatie is om voedingssupplementen te gebruiken.
Gebruik niet meer dan de aanbevolen hoeveelheid, want waar weinig helpt is meer niet perse beter.
Combineer niet zomaar allerlei kruidenpreparaten met medicijnen.

En voor sporters:

Let op: voedingssupplementen en kruidenpreparaten kunnen vervuild zijn met dopinggeduide middelen. Wees zuinig op je lijf en gebruik daarom alleen voedingssupplementen die werken, zie supplementenwijzer en let erop dat ze aan de eisen voldoen van het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport.