Wondermiddelen met een schaduwzijde

Sommige verhalen blijven zichzelf steeds herhalen. Trouwe lezers zullen in mijn blog al vaker de berichten gelezen hebben over het gebruik van stoffen die veel beloven maar weinig toevoegen. Sterker nog: ze leveren eerder een grote kans op schadelijke bijwerkingen. Het lijkt erop dat deze berichten niet landen bij de mensen die dit aangaat. Daarom is het kennelijk nodig dat de verhalen steeds opnieuw verteld moeten worden.

Veel dopinggebruik bij kracht en vechtsport

Het Rijks Instituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldde in 2022 al dat er veel preworkouts worden gebruikt in het fitness. Doordat deze stoffen vrij te koop zijn en vlot besteld kunnen worden via internet kan gemakkelijk de indruk ontstaan dat het hier om stoffen gaat die geen schade kunnen aanrichten. Op 28 maart 2023 meldde het Mullier Instituut echter dat 24,2% van de krachtsporters en 47% van de vechtsporters doping gebruikt. Dit maakte zoveel indruk dat ook de NOS hier aandacht aan besteed heeft. Het gaat dan vooral om anabole middelen en stimulantia. Deze dopingmiddelen zijn niet onschuldig maar kunnen grote schade veroorzaken. Bij stimulantia kun je denken aan paardenmiddelen voor een wespentaille, afvalproducten, zoals hier, hier en hier worden besproken.

Van de ene pil naar de andere

Er is een onderscheid te maken tussen sportvoedingspreparaten, vitamines, mineralen, kruidenmengsels, medicijnen en andere middelen.
De “andere middelen” omvatten een grote groep preparaten die normaliter niet voor menselijk gebruik bedoeld zijn. De Dopingautoriteit waarschuwt de fitnessers hier al met enige regelmaat voor anabole middelen op de website Eigen Kracht. Kracht-, vechtsporters en fitnessers kunnen hier veel informatie vinden over training en voeding. Juist door in te zetten op goede trainings- en voedingsprogramma’s hopen we dat sporters niet “van de ene pil naar het andere middel” grijpen.

Alleen bestemd voor medisch gebruik

Medicijnen en medische methoden zijn ontwikkeld voor herstel- of de behandeling van ziekte(n). Gezonde mensen hebben in principe geen medische middelen nodig, behalve als het ingezet wordt om ziekten of klachten die tot gezondheidsschade kunnen leiden te voorkomen. Bij deze laatste groep middelen en methoden kun je denken aan vaccinaties of middelen om klachten te verminderen, zoals anti-allergiemiddelen.

(Nog) Geen claims toegestaan op kruiden en kruidenmengsels

Kruiden en kruidenmengsels worden vooral in de homeopathie in een sterke verdunning gebruikt. Soms wordt er wel eens verteld dat ze ook de aanmaak van testosteron kunnen bevorderen. Helaas is er nog geen enkel kruid gevonden die dat werkelijk ook doet. Kruiden en kruidenmengsels worden in Europa gezien als gezondheidsproducten, maar de European Food and Safety Authority (EFSA) heeft nog geen adviezen over het gebruik van claims voor kruiden en kruidenpreparaten uitgebracht. Dat weerhoudt sommige landen niet om aan kruiden een soort van medicinale status toe te kennen. Daarom kan het gebeuren dat in het buitenland wel een sterk geconcentreerd kruidenpreparaat kan worden geadviseerd voor de behandeling van ziekten.
Soms wordt er in Nederland wel een claim genoemd en in de kleine lettertjes staat dat deze claim “in afwachting van goedkeuring” wordt gevoerd. Dat mag, maar wil niet zeggen dat het ook werkt.

Combinatie kruiden, voedingssupplementen, medicijnen kan riskant zijn

Het gebruik van kruiden kan, vooral in combinatie met geneesmiddelen en/of voedingssupplementen, tot een versterkte of verzwakte werking van een geneesmiddel leiden. Het blijft dus zaak om je altijd goed te laten informeren over de mogelijke risico’s van gebruik van combinaties van kruiden en medicijnen. Dit geldt overigens niet voor het gebruik van kruiden in de keuken. Bij voedselbereiding wordt er vaak een klein beetje van een kruid(enmengsel) of specerij gebruikt. Een kruidenpreparaat dat voor medicinale doeleinden wordt aangeboden bevat een hogere concentratie van werkzame stoffen, waardoor sneller ongewenste interacties met andere stoffen kunnen optreden.

Vitamines en mineralen

Deze twee soorten micronutriënten worden vaak samen genoemd. De term “micronutriënten” zegt het eigenlijk al: je heb er niet zoveel van nodig. Wie volgens de Richtlijnen Goede Voeding (2015) eet heeft een minimale kans op een te lage inname van deze voedingsstoffen. Volgens het RIVM gebruikt 57% van de Nederlanders voedingssupplementen. 69% van de vrouwen gebruikt voedingssupplementen en voor mannen gaat het om 44%. Het RIVM merkt hierbij op dat 37% van de vrouwen ouder dan 50 jaar en 25% van de mannen ouder dan 70 jaar de aanbeveling om extra vitamine D opvolgt. Floris Wardenaar zag in 2014 dat circa 85% van de topsporters sportvoedingspreparaten gebruikte waarbij het in 43% om vitamine en mineralensupplementen ging.
In het onderzoek van het RIVM onder fitnessers werd gevonden dat ca 24% van hen vitamines en mineralen gebruikt. In het onderzoek van het Mullier Instituut onder kracht- en vechtsporters werd gevonden dat de krachtsporters 37% vitamines en mineralen gebruikt en voor de vechtsporters waren er 51% vitamines en mineralen gebruikt.

Wat hebben fitnessers, vecht- en krachtsporters nodig?

Fitnessers, vecht- en krachtsporters kunnen vooral een voordeel hebben bij extra koolhydraten voor het verrichten van de fysieke inspanning. Daarnaast is ook extra eiwit in de opbouwfase nodig om extra spiermassa te kunnen opbouwen. Wanneer ze voldoende spiermassa hebben ontwikkeld moeten ze er goed op letten om dat “in stand te houden” door zich goed te blijven voeden en te blijven trainen.
De extra vitamines en mineralen die nodig kunnen zijn, kunnen prima worden verkregen uit de extra voedingsmiddelen die worden geadviseerd om te voldoen aan de verhoogde behoefte aan eiwitten en koolhydraten.

Voor de jonge en beginnende fitnesser

De jonge fitnesser is juist vatbaar voor allerlei mooie praatjes van fitfluencers om middelen te kopen voor een indrukwekkende fysiek. Echter hier geldt vaak “snel gewonnen is ook snel geronnen”. Middelen die snel resultaat beloven, brengen vaak ook ernstige bijwerkingen mee die mogelijk levenslange gevolgen hebben. En de fysiek die je ermee wint is niet van jezelf, maar eigenlijk “andermans pak”. Bedenk dat er al voldoende “anderen” zijn en dat je niet “andermans pak” hoeft te dragen. Er is maar één zoals jij. Jij bent uniek en mag er gewoon zijn zoals je bent. Als je daar nog aan twijfelt, doe je er goed aan om deze wijze woorden van het Simplistisch Verbond ter harte te nemen.

Dus:

Laat je goed adviseren voor- en tijdens het fitnessen over trainingen en voeding. Neem de tijd om je eigen fysiek op te bouwen. Eet gezond, geniet van de trainingen en van de vorderingen die je maakt. Juist door op een gezonde manier je eigen grenzen te verleggen boek je een meer blijvend resultaat en blijft echt plezier in het sporten echt behouden.